VOLKANİZMA
- Magmanın yer kabuğunun zayıf, dirençsiz ve kırıklı yerlerinden yeryüzüne çıkmasına volkanizma denir.
- Volkanizma sırasında yeryüzüne katı, sıvı ve gaz maddeler çıkar.
- Yeryüzüne çıkan sıvı haldeki maddeye lav denir.
- Lavların yeryüzüne çıktıkları andaki sıcaklıkları 1000°C’den fazladır.
- Yeryüzüne kül, lâpilli ve volkan tüfü katı olarak çıkan maddelerdir.
Volkanizma ile ilgili terimler
- Yerin derinliklerinde bulunan magmanın yeryüzüne çıkarken izlediği yola baca denir.
- Volkanik dağların üst kısmındaki çukurluklara krater denir.
- Aktif volkanların etrafında görülen aralıklar halinde fışkırarak çıkan sıcak su kaynaklarına gayzer denir.
- Volkanik dağlar magmanın yeryüzüne ulaştığı alanda lavların ve tüflerin üst üste yığılmasıyla oluşan dağlara volkanik dağlar denir.
- Volkanlardan çıkan malzemelerden boyutları çok büyük olanlara volkan bombası denir.
- Volkanlardan çıkan malzemelerden boyutları 1 cm’den küçük olanlara volkan tüfü denir.
- İkinci püskürme ile krater denilen çukurluk genişler biraz daha büyük olan çukura kaldera denir.
- Volkanizma sırasında yeryüzüne ulaşan gazların patlaması ile volkanik dağların kenarlarında oluşan çukurluklara maar denir.
- Volkanlardan çıkan malzemelerden boyutları 1 cm’den büyük olanlara lapilli denir.
Volkanizma ikiye ayrılır:
1) Derinlik volkanizması: Batolit, Lakolit, Dayk, Sili
2) Yüzey volkanizması: Volkan tüfü, Lapilli, Maar, Volkan bombası, Krater, Kaldera
Dünya Üzerindeki Volkanik Alanlar
- İki kıtasal levhanın çarpışma alanları
- İki okyanusal levhanın çarpışma alanları
- İki kıtasal levhanın ayrılma alanları
- İki okyanusal levhanın ayrılma alanları —> Hint Okyanusu çevresi, Atlas Okyanusu çevresi, Akdeniz havzası
