Bir araştırma yaparken, doğru soru sormak en önemli adımlardan biridir. Araştırma soruları, kullanacağımız veri türüne göre şekillenir. İki ana veri türü vardır: kategorik veri ve nicel veri. Kategorik veri, sayılardan ziyade grupları veya sınıfları ifade eder (örneğin, cinsiyet, medeni durum, araba markası). Nicel veri ise sayılarla ifade edilen ve ölçülebilen veridir (örneğin, yaş, boy, gelir, öğrenci sayısı). Bir araştırma sorusu oluştururken, hangi tür veriyi toplayacağınızı ve bu verilerle neyi karşılaştıracağınızı veya neyi ölçeceğinizi açıkça belirtmeniz gerekir. Yanlış bir soru, sizi doğru sonuca ulaştırmayabilir. Bu test, farklı veri türlerine dayalı etkili araştırma soruları oluşturma becerinizi ölçmek için hazırlandı.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Soru: “Öğrencilerin en çok sevdiği dersler nelerdir?” sorusu hangi veri türüne dayalıdır?

(A) Nicel

(B) Kategorik

(C) Hem nicel hem kategorik

(D) Hiçbiri

Doğru Cevap: (B) Kategorik.

Çözüm: “Dersler” (Matematik, Fen, Türkçe vb.) birer kategoridir. Dolayısıyla bu soru kategorik veriye dayalıdır.

2. Soru: “Bir sınıftaki öğrencilerin boy ortalaması kaç cm’dir?” sorusu hangi veri türüne dayalıdır?

(A) Nicel

(B) Kategorik

(C) Hem nicel hem kategorik

(D) Hiçbiri

Doğru Cevap: (A) Nicel.

Çözüm: Boy, cm cinsinden ölçülebilen bir nicelik olduğu için bu soru nicel veriye dayanır.

3. Soru: Aşağıdaki değişkenlerden hangisi nicel veriye bir örnektir?

(A) Yaş

(B) Göz rengi

(C) Oturulan şehir

(D) Araba markası

Doğru Cevap: (A) Yaş.

Çözüm: Yaş, bir sayı ile ifade edilir ve ölçülebilir bir özelliktir. Diğerleri ise kategorik veridir.

4. Soru: “Bir hastanedeki hastaların kan grubu dağılımı nasıldır?” sorusu için hangi veri türüne ihtiyaç vardır?

(A) Nicel

(B) Kategorik

(C) Hem nicel hem kategorik

(D) Sayısal

Doğru Cevap: (B) Kategorik.

Çözüm: Kan grubu (A, B, AB, 0) birer kategoridir. Bu soruyu cevaplamak için bu kategorilerin her birindeki hasta sayısına bakılır.

5. Soru: Aşağıdaki araştırma sorularından hangisi nicel veriye dayanmaktadır?

(A) En popüler spor türü hangisidir?

(B) Hangi siyasi parti daha çok tercih edilmektedir?

(C) Öğrencilerin haftalık ortalama ders çalışma süresi kaç saattir?

(D) İnsanların en sevdiği renkler nelerdir?

Doğru Cevap: (C) Öğrencilerin haftalık ortalama ders çalışma süresi kaç saattir?

Çözüm: “Süre” saat olarak ölçülebilen bir niceliktir. Diğer sorular kategorik veriye dayanır.

6. Soru: “Bir şirketteki çalışanların medeni durumları ile aylık gelirleri arasında bir ilişki var mıdır?” sorusu hangi veri türlerine dayanır?

(A) Sadece nicel

(B) Sadece kategorik

(C) Hem nicel hem kategorik

(D) Hiçbiri

Doğru Cevap: (C) Hem nicel hem kategorik.

Çözüm: Medeni durum kategorik veri iken, aylık gelir nicel veridir. Soru, bu iki farklı veri türü arasındaki ilişkiyi inceler.

7. Soru: Aşağıdaki değişkenlerden hangisi kategorik veriye bir örnektir?

(A) Maaş

(B) Kilogram cinsinden ağırlık

(C) Okuduğu okulun türü

(D) Bir nesnenin uzunluğu

Doğru Cevap: (C) Okuduğu okulun türü.

Çözüm: Okul türü (Devlet, Özel, Meslek Lisesi vb.) birer sınıftır ve bu nedenle kategorik veridir.

8. Soru: Bir spor takımında “oyuncuların boy ortalaması ve yaş aralığı”nı incelemek isteyen bir araştırmacı, hangi tür veriyi kullanacaktır?

(A) Sadece nicel

(B) Sadece kategorik

(C) Hem nicel hem kategorik

(D) Bu bir araştırma sorusu değildir.

Doğru Cevap: (A) Sadece nicel.

Çözüm: Hem boy hem de yaş, sayısal olarak ifade edilebilen nicel verilerdir.

9. Soru: “Türkiye’deki illerin nüfusları ile ortalama sıcaklıkları arasında bir ilişki var mıdır?” sorusu için veri türleri hangi seçenekte doğru verilmiştir?

(A) Nicel – Nicel

(B) Kategorik – Kategorik

(C) Kategorik – Nicel

(D) Nicel – Kategorik

Doğru Cevap: (A) Nicel – Nicel.

Çözüm: Hem nüfus hem de ortalama sıcaklık, sayısal olarak ölçülen nicel verilerdir.

10. Soru: “Bir sinema salonuna gelenlerin cinsiyet dağılımı nasıldır?” sorusu hangi veri türü ile cevaplanabilir?

(A) Kategorik

(B) Nicel

(C) Oran

(D) Kesin

Doğru Cevap: (A) Kategorik.

Çözüm: Cinsiyet, kadın ve erkek gibi kategorilere ayrıldığı için kategorik veridir.

11. Soru: “Bir ildeki ilçelerin yıllık ortalama yağış miktarı ile toprak türleri arasında bir ilişki var mıdır?” sorusu için hangi veri türlerine ihtiyaç vardır?

(A) Nicel – Nicel

(B) Kategorik – Kategorik

(C) Nicel – Kategorik

(D) Kategorik – Nicel

Doğru Cevap: (C) Nicel – Kategorik.

Çözüm: Yağış miktarı nicel veri iken, toprak türleri (kumlu, killi, vb.) kategorik veridir.

12. Soru: Bir araştırmacının “En çok tercih edilen evcil hayvan türleri” hakkında soru sorması durumunda hangi veriyi toplayacaktır?

(A) Nicel

(B) Kategorik

(C) Hem nicel hem kategorik

(D) Sayısal

Doğru Cevap: (B) Kategorik.

Çözüm: Evcil hayvan türleri (kedi, köpek, kuş, vb.) birer kategoridir.

13. Soru: “Bir otelde konaklayan turistlerin uyruklarına göre memnuniyet düzeyleri arasında fark var mıdır?” sorusu hangi veri türlerini içerir?

(A) Sadece nicel

(B) Sadece kategorik

(C) Hem nicel hem kategorik

(D) Bu bir araştırma sorusu değildir.

Doğru Cevap: (C) Hem nicel hem kategorik.

Çözüm: Uyruk kategorik veri, memnuniyet düzeyi (örneğin 1-5 arası puanlama) ise nicel veridir.

14. Soru: Aşağıdaki değişkenlerden hangisi hem kategorik hem de nicel olarak kullanılabilir?

(A) Bir okulun numarası

(B) Bir kişinin yaşı

(C) Bir ürünün fiyatı

(D) Öğrencilerin ders notları

Doğru Cevap: (A) Bir okulun numarası.

Çözüm: Okul numarası, bir kategori olarak (Okul No 1, Okul No 2) veya sayısal bir değer olarak (101, 102) kullanılabilir. Bu, kullanım amacına göre değişir.

15. Soru: “Bir derginin aylık satış rakamları ile reklam harcamaları arasında bir ilişki var mıdır?” sorusu hangi veri türlerine dayanır?

(A) Nicel – Nicel

(B) Kategorik – Kategorik

(C) Kategorik – Nicel

(D) Nicel – Kategorik

Doğru Cevap: (A) Nicel – Nicel.

Çözüm: Hem satış rakamları hem de reklam harcamaları, sayısal olarak ölçülebilen nicel verilerdir.