Merhaba sevgili 6. sınıf öğrencileri!

Bu ders notu, "6. Sınıf Yazım Kuralları Test 5" testindeki soruları temel alarak hazırlandı. Amacımız, yazım kuralları konusundaki bilgilerinizi pekiştirmek ve sınavlara daha iyi hazırlanmanızı sağlamaktır. Bu notta, özellikle "de/da" ve "ki" ek ve bağlaçlarının yazımı, soru ekinin yazımı, sayıların yazımı, birleşik kelimelerin ve ikilemelerin yazımı gibi sıkça karıştırılan konuları detaylıca inceleyeceğiz. Haydi başlayalım!

1. "de/da" Bağlacının ve "-de/-da" Ekinin Yazımı

• Bağlaç olan "de/da":
  • Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz veya sadece biraz daralır.
  • Her zaman kelimeden ayrı yazılır.
  • Hiçbir zaman "te/ta" şekline dönüşmez. (Sertleşmez.)
  • Özel isimlere geldiğinde kesme işaretiyle ayrılmaz.
  • Örnek: Sen de bizimle gel. (Cümleden çıkar: "Sen bizimle gel." Anlam bozulmadı.)
  • Yanlış Örnek: Kitapta çok güzel bilgiler var. (Buradaki "ta" bulunma hâl ekidir, bağlaç değildir.)
  • Yanlış Örnek: Ayşe'de bu romanı okumuş mu? (Doğrusu: Ayşe de bu romanı okumuş mu?)
• Ek olan "-de/-da" (Bulunma Hâl Eki):
  • Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı tamamen bozulur.
  • Her zaman kelimeye bitişik yazılır.
  • Ünsüz benzeşmesi kuralına göre "te/ta" şekline dönüşebilir.
  • Özel isimlere geldiğinde kesme işaretiyle ayrılır.
  • Örnek: Kitaplar çantada kaldı. (Cümleden çıkar: "Kitaplar çanta kaldı." Anlam bozuldu.)
  • Örnek: Okulda ders işledik.
  • Örnek: Sınıfta çok gürültü vardı.
  • Örnek: İstanbul'da yaşıyorum.

⚠️ Dikkat: "de/da"yı ayırıp ayırmayacağınızı anlamak için cümleden çıkarmayı deneyin. Anlam bozulmuyorsa ayrı (bağlaç), bozuluyorsa bitişik (ek) yazılır.

2. "ki" Bağlacının ve "-ki" Ekinin Yazımı

• Bağlaç olan "ki":
  • Cümleleri birbirine bağlar.
  • Her zaman kelimeden ayrı yazılır.
  • Örnek: Baktım ki kimse gelmemiş.
  • Örnek: Duydum ki bizi bırakmaya azmediyorsun.
• Ek olan "-ki" (Sıfat Yapan -ki veya İlgi Zamiri -ki):
  • Kelimeye bitişik yazılır.
  • Sıfat yapan "-ki", bir ismin yerini veya zamanını belirtir. (Örnek: Evdeki eşyalar, yarınki toplantı.)
  • İlgi zamiri "-ki", bir ismin yerine geçer. (Örnek: Benim kalemim kayboldu, seninki nerede?)

💡 İpucu: "ki"nin bağlaç mı ek mi olduğunu anlamak için kelimeye "-ler" ekini getirmeyi deneyin. Anlamlı oluyorsa ektir (bitişik), anlamsız oluyorsa bağlaçtır (ayrı).
Örnek: "Evdeki" -> "evdekiler" (anlamlı, bitişik). "Baktım ki" -> "baktımkiler" (anlamsız, ayrı).

3. Soru Eki "mı/mi/mu/mü"nün Yazımı

• Soru eki olan "mı/mi/mu/mü" her zaman kelimeden ayrı yazılır.
• Soru ekinden sonra gelen diğer ekler, soru ekine bitişik yazılır.
• Örnek: Sen de bizimle geliyor musun?
• Örnek: Onu hiç mi tanımıyorsunuz?
• Yanlış Örnek: Katılacakmı sınız? (Doğrusu: Katılacak mısınız?)

4. Sayıların Yazımı

• Yazıyla yazılan sayılar, iki veya daha fazla kelimeden oluşsa bile her kelime ayrı yazılır.
• Örnek: On yedi kişi, iki yüz elli.
• Para ile ilgili işlemlerde, çek ve senet gibi ticari belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır.
• Örnek: ikibinbeşyüzTL, yüzotuzbeşbin.
• Üleştirme sayıları (paylaştırma) her zaman yazıyla yazılır. Rakamla yazılmaz.
• Yanlış Örnek: 2'şer (Doğrusu: ikişer)
• Sıra sayıları rakamla yazıldığında sonuna nokta konur veya kesme işaretiyle ek ayrılır ve ek sayının okunuşuna göre getirilir.
• Örnek: 6. soru veya 6'ncı soru. (Altıncı)

⚠️ Dikkat: Fatura gibi belgelerde para miktarını yazıyla belirtirken her kelime ayrı yazılır. (Örnek: Yirmi dokuz TL Yetmiş beş Kr.)

5. Birleşik Kelimelerin Yazımı

• Yardımcı Fiillerle Kurulan Birleşik Fiiller (etmek, olmak, kılmak, eylemek):
  • Birleşme sırasında ses düşmesi (kaybolmak: kayıp olmak), ses türemesi (hissetmek: his etmek) veya ses değişimi (emretmek: emir etmek) olursa bitişik yazılır.
  • Herhangi bir ses olayı olmazsa ayrı yazılır.
  • Örnek: Affetmek (af + etmek), hissetmek (his + etmek), kaybolmak (kayıp + olmak), emretmek (emir + etmek), şükretmek (şükür + etmek).
  • Örnek: Merak etmek, yardım etmek, fark etmek.
• "Birtakım" Kelimesinin Yazımı:
  • "Bazı, herhangi bir" anlamında belgisiz sıfat olarak kullanıldığında bitişik yazılır.
  • Örnek: Birtakım sorunlar yaşandı.
  • Sayı anlamında "bir takım" olarak kullanıldığında ayrı yazılır.
  • Örnek: Dolapta bir takım elbise vardı.
• Bazı Birleşik İsimler:
  • Anlamca kaynaşmış veya kalıplaşmış bazı birleşik isimler bitişik yazılır.
  • Örnek: Yayınevi, aşevi, huzurevi, günebakank.

6. İkilemelerin Yazımı

• İkilemeler her zaman ayrı yazılır ve aralarına hiçbir noktalama işareti konmaz.
• Örnek: El ele, art arda, bir bir, bir anda.
• ⚠️ Dikkat: "Birebir" kelimesi "çok etkili, tam uyumlu" anlamında kullanıldığında bitişik yazılır. Ancak "bire bir görüşmek" (karşılıklı, tek tek) anlamında ayrı yazılır.

7. Büyük Harflerin Kullanımı

• Özel isimler (kişi adları, yer adları, millet adları, kurum adları vb.) her zaman büyük harfle başlar.
• Örnek: Moğolistan, Göktürk Yazıtları, Roma, Ahmet.
• Belirli bir tarihle birlikte kullanılan ay ve gün adları büyük harfle başlar.
• Örnek: 21 Mart'ta.
• Özel isimden türeyen ancak artık özel isim özelliği taşımayan (cins isimleşen) kelimeler küçük harfle başlar.
• Yanlış Örnek: Antep Fıstığı (Doğrusu: Antep fıstığı)

8. Pekiştirmelerin Yazımı

• Pekiştirmeler (m, p, r, s harfleriyle yapılanlar) her zaman bitişik yazılır.
• Örnek: Masmavi, sapsarı, tertemiz.

Sevgili öğrenciler, yazım kuralları bol tekrar ve dikkat gerektiren bir konudur. Bu notları düzenli olarak gözden geçirerek ve bol bol pratik yaparak bu konudaki başarılarınızı artırabilirsiniz. Unutmayın, doğru yazmak kendinizi daha iyi ifade etmenizi sağlar!

Başarılar dilerim!