Merhaba sevgili 7. sınıf öğrencileri! 👋 Bu ders notu, "Türkiye'de ve Dünyada Barış" ünitesi kapsamında uluslararası kuruluşları, Türkiye'nin dünya barışına katkılarını ve bu konudaki temel kavramları anlamanıza yardımcı olacak. Test sorularını çözerken ve sınavlara hazırlanırken bu notları bir rehber olarak kullanabilirsin. Unutma, dünya barışı hepimizin sorumluluğunda! 🌍

🌎 Uluslararası Kuruluşlar ve Amaçları

Dünyada barışı, iş birliğini ve adaleti sağlamak için birçok ülke bir araya gelerek çeşitli kuruluşlar oluşturmuştur. İşte bunlardan bazıları:

• Birleşmiş Milletler (BM): Dünya barışını ve güvenliğini sağlamak, ülkeler arasında dostane ilişkiler kurmak, ekonomik ve sosyal alanda iş birliğini geliştirmek en temel amaçlarıdır. Adeta dünya ülkelerinin bir araya gelip sorunları konuştuğu büyük bir meclis gibidir. 🤝
• Avrupa Konseyi (AK) (1949): 47 ülkenin üye olduğu ve Türkiye'nin de kurucularından olduğu bu kuruluş, insan hakları, hukukun üstünlüğü ve çoğulcu demokrasi ilkelerini korumak ve güçlendirmek için çalışır. Azınlık hakları, ırkçılık, hoşgörüsüzlük ve yabancı düşmanlığı gibi sorunlara çözüm arar. Yani, Avrupa'da yaşayan insanların haklarını güvence altına almayı hedefler.
• İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) (1969): Merkezi Suudi Arabistan'ın Cidde şehrinde olan bu kuruluş, İslam dünyasının hak ve çıkarlarını korumak, üye devletler arasında iş birliği ve dayanışmayı güçlendirmek amacıyla kurulmuştur. Türkiye de bu teşkilatın kurucu üyelerindendir. 🕌
• Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) (1919): Sanayi İnkılabı sonrası işçilerin çalışma koşullarının kötüleşmesi üzerine kurulmuştur. Amacı, dünya genelinde çalışma şartlarını iyileştirmek, sosyal adaleti sağlamak ve insan haklarını korumaktır. İşçilerin daha iyi koşullarda çalışması için mücadele eder. 👷‍♀️👷‍♂️
• Dünya Sağlık Örgütü (WHO) (1948): Merkezi İsviçre'nin Cenevre şehrinde olan bu kuruluş, tüm insanların mümkün olan en yüksek sağlık düzeyine ulaşması için çalışmalar yapar. Salgın hastalıklarla mücadele (tıpkı COVID-19 gibi), aşı programları ve sağlık bilincini artırma gibi görevleri vardır. ⚕️
• UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü): Eğitim, bilim, kültür ve iletişim yoluyla uluslararası iş birliğini teşvik eder. En bilinen görevlerinden biri, dünya genelindeki önemli kültürel ve doğal miras alanlarını (tıpkı Şanlıurfa'daki Göbeklitepe gibi) "Dünya Miras Listesi"ne alarak korumaktır. 🏛️
• Türksoy (Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı) (1993): Üye Türk halklarının gönül birliğini ve kardeşliğini güçlendirmek, ortak Türk kültürünü gelecek nesillere aktarmak ve dünyaya tanıtmak için çalışır. Türk dünyasının kültürel köprülerini kurar. 🐎
• Türk Dili Konuşan Ülkeler Konseyi (Türk Konseyi / Türk Devletleri Teşkilatı) (2009): Türk dili konuşan ülkeler arasında kapsamlı iş birliğini teşvik etmek amacıyla kurulmuştur. Kurucu üyeleri Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye'dir. Taraflar arasındaki karşılıklı güveni güçlendirmek, bölge ve bölge dışında barışı korumak, dış politika konularında ortak tutumlar benimsemek gibi amaçları vardır.

🇹🇷 Türkiye'nin Dünya Barışına Katkıları ve Uluslararası Rolü

Türkiye, uluslararası alanda aktif rol oynayan önemli bir ülkedir.

• Arabuluculuk: Türkiye, uluslararası sorunların barışçıl yollarla çözülmesi için diplomatik alanda önemli bir arabulucu rolü üstlenmektedir. Tıpkı iki arkadaşın kavgasını barıştıran bir hakem gibi, ülkeler arasındaki anlaşmazlıkları çözmeye çalışır. 🕊️
• Kurucu Üyelikler: Avrupa Konseyi ve İslam İşbirliği Teşkilatı gibi önemli uluslararası kuruluşların kurucuları arasında yer alması, Türkiye'nin dünya barışına ve iş birliğine verdiği önemi gösterir.
• Atatürk'ün Mirası: Mustafa Kemal Atatürk, sadece Türkiye için değil, tüm dünya için barışın ve insan haklarının öncüsü kabul edilir. UNESCO tarafından 1981 yılı "Dünya Barış Yılı" ilan edildiğinde, Atatürk'ün uluslararası anlayışı, barış yolunda çaba göstermesi, sömürgeciliğe ve yayılmacılığa karşı duruşu, insan haklarına saygısı ve evrensel değerleri vurgulanmıştır. Bu, Atatürk'ün çağdaş, barışsever ve evrensel bir lider olduğunu gösterir.

💡 Temel Kavramlar ve İpuçları

• İnsan Hakları: Herkesin doğuştan sahip olduğu, yaşama, özgürlük, eğitim gibi temel haklardır. Uluslararası kuruluşların çoğu insan haklarını korumayı hedefler.
• Hukukun Üstünlüğü: Kanunların herkes için eşit ve bağlayıcı olması, kimsenin kanunların üzerinde olmaması ilkesidir. Demokrasinin temelidir.
• Çoğulcu Demokrasi: Farklı görüşlerin, inançların ve yaşam tarzlarının bir arada, barış içinde yaşayabildiği yönetim şeklidir.
• Sosyal Adalet: Toplumdaki kaynakların ve fırsatların adil bir şekilde dağıtılması, eşitsizliklerin azaltılmasıdır. ILO gibi kuruluşlar bu amaçla çalışır.
• Diplomasi: Ülkeler arasındaki ilişkileri barışçıl yollarla yürütme ve sorunları müzakerelerle çözme sanatıdır. Türkiye'nin arabuluculuk rolü, diplomasinin güzel bir örneğidir.
• Yayılmacı Politika: Bir ülkenin kendi sınırlarını genişletmek veya başka ülkeler üzerinde egemenlik kurmak amacıyla izlediği saldırgan politikadır. Uluslararası kuruluşlar genellikle bu tür politikalara karşıdır.

⚠️ Dikkat Edilmesi Gerekenler ve İpuçları:

• Kuruluşların Kısaltmaları ve Tam Adları: BM, AK, İİT, ILO, WHO, UNESCO gibi kısaltmaların hangi kuruluşu temsil ettiğini ve temel amacını iyi öğrenmelisin.
• Türkiye'nin Rolü: Türkiye'nin hangi kuruluşlara üye veya kurucu olduğunu, hangi alanlarda aktif rol oynadığını bilmek önemlidir.
• Olumsuz Soru Kökleri: "Olamaz", "değildir", "yansıtmaz" gibi ifadeler içeren sorulara dikkat etmelisin. Bu tür sorularda yanlış olan seçeneği bulman istenir.
• Anahtar Kelimeler: Sorularda verilen bilgilerdeki anahtar kelimeler (örneğin; "insan hakları" - Avrupa Konseyi, "sağlık" - WHO, "kültür" - UNESCO/Türksoy) doğru kuruluşu veya kavramı bulmana yardımcı olur.
• Atatürk'ün Evrensel Değerleri: Atatürk'ün barışseverliği, çağdaşlığı, insan haklarına saygısı ve evrenselliği gibi özelliklerini unutma.

Bu ders notu, "Türkiye'de ve Dünyada Barış" konusundaki bilginizi pekiştirmek için harika bir başlangıç noktasıdır. Başarılar dilerim! ✨