🎓 7. Sınıf Demokrasi Serüveni Test 8 - Ders Notu ve İpuçları

Bu ders notu, "7. Sınıf Demokrasi Serüveni Test 8" kapsamında karşına çıkabilecek temel demokrasi kavramlarını, ilkelerini, türlerini, hak ve özgürlükleri, demokrasinin tarihsel gelişimini ve Atatürk ilkeleriyle ilişkisini özetlemektedir. Sınav öncesi son tekrarını yaparken bu notlardan faydalanabilirsin. Hadi başlayalım! 🚀

Demokrasi Nedir ve Temel İlkeleri Nelerdir?

• Demokrasi: Halkın kendi kendini yönettiği, egemenliğin millete ait olduğu yönetim biçimidir. Halk, yöneticilerini seçerek veya doğrudan kararlara katılarak yönetimde söz sahibi olur.
• Eşitlik: Demokrasinin en önemli ilkelerinden biridir. Tüm vatandaşlar kanun önünde eşittir, hiçbir ayrımcılık yapılamaz. Herkesin hakları ve sorumlulukları aynıdır. Örneğin, oy kullanma hakkı veya devlet hizmetlerinden faydalanma hakkı herkes için aynıdır. ⚖️
• Çoğunluk: Demokratik toplumlarda kararlar genellikle çoğunluğun oyu ile alınır. Ancak çoğunluğun kararları azınlığın haklarını çiğnememelidir. Örneğin, okul meclisi seçimlerinde en çok oyu alan başkan olur.
• Hukuk Devleti: Devletin tüm eylemlerinin hukuka uygun olması demektir. Hiç kimse kanunların üzerinde değildir, yöneticiler de dahil herkes hukuka uymak zorundadır. 📜
• Ulusal Egemenlik: Yönetme yetkisinin kayıtsız şartsız millete ait olmasıdır. Mustafa Kemal Atatürk'ün "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" sözü bu ilkeyi vurgular ve cumhuriyet yönetiminin temelini oluşturur. 🇹🇷
• Katılım: Vatandaşların yönetim süreçlerine dahil olmasıdır. Seçimlerde oy kullanmak, sivil toplum kuruluşlarında yer almak katılım örnekleridir.
• Çoğulculuk: Toplumdaki farklı düşünce, inanç ve yaşam tarzlarının bir arada barış içinde var olabilmesidir. Farklı siyasi partilerin olması çoğulculuğa örnektir.
• Özgürlük: Bireylerin başkalarına zarar vermeden istediklerini yapabilme hakkıdır. Düşünce, ifade, din ve vicdan özgürlüğü gibi birçok çeşidi vardır.

⚠️ Dikkat: Demokraside çoğunluk önemli olsa da, azınlığın haklarının korunması da hayati derecede önemlidir!

Demokrasi Türleri: Yönetimde Kimler Söz Sahibi?

• Doğrudan Demokrasi: Halkın tüm kararları doğrudan kendisinin almasıdır. Antik Yunan şehir devletlerinde uygulanmıştır. Günümüzde büyük toplumlarda uygulanması zordur. Örnek: Bir okul kulübünün başkanını tüm üyelerin oylaması. 🗳️
• Temsili Demokrasi: Halkın, kendisini yönetecek temsilcileri (milletvekilleri gibi) belirli aralıklarla seçmesidir. Günümüzdeki çoğu ülke bu sistemi kullanır. Örnek: Milletvekili seçimleri.
• Yarı Doğrudan Demokrasi: Temsili demokrasi ile doğrudan demokrasi unsurlarını birleştirir. Halk, seçtiği temsilcilerin yanı sıra, bazı konularda doğrudan oy kullanarak (referandum gibi) karar alır. Örnek: Referandumda oy kullanmak.

Temel Hak ve Özgürlüklerimiz: Vazgeçilmez Değerler

• Kişi Dokunulmazlığı: Her bireyin yaşam hakkı, fiziksel ve ruhsal bütünlüğü devlet güvencesi altındadır. İşkence ve kötü muamele kesinlikle yasaktır. 🚫
• Düşünce ve İfade Özgürlüğü: Herkesin düşündüklerini serbestçe açıklayabilmesi, yayabilmesi hakkıdır. Bilim ve sanatta gelişmeyi sağlar, insanlığın ortak mirasına katkıda bulunur. Örnek: Bir konuda fikirlerini yazmak veya konuşmak. ✍️🗣️
• Din ve Vicdan Özgürlüğü: Herkesin istediği dine inanma, ibadet etme veya hiçbir dine inanmama hakkıdır. Bu özgürlük, laiklik ilkesiyle güvence altına alınmıştır.
• Özel Hayatın Gizliliği: Kişilerin özel yaşam alanlarına devletin veya başkalarının müdahale edememesi hakkıdır.
• Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü: Herkesin ülke içinde istediği yere yerleşme ve seyahat etme hakkıdır.

💡 İpucu: Temel hak ve özgürlükler, anayasalarla güvence altına alınmıştır ve demokrasinin olmazsa olmazıdır.

Demokrasinin Tarihsel Yolculuğu: Geçmişten Günümüze

• Antik Yunan ve Roma: Demokrasinin ilk örnekleri Antik Yunan şehir devleti Atina'da görülmüştür. Roma İmparatorluğu'nda ise M.Ö. 5. yüzyılda hazırlanan On İki Levha Kanunları, hukukun gelişimi için önemli bir adımdır.
• İlk Türk Devletlerinde Yönetim:
  • Türk devletlerinde "Kağan" yöneticidir, eşine "Hatun" denir. Hatunlar, Kurultay'a katılır, yabancı elçileri kabul eder ve devlet işlerinde söz sahibi olurlardı. Bu durum kadınların yönetimde ve sosyal hayatta önemli bir yere sahip olduğunu gösterir. 👑
  • Kurultay (Toy): Önemli devlet işlerinin görüşüldüğü ve kararların alındığı meclistir. Kağan bile Kurultay'ın onayını almak zorundaydı. Bu, Türklerde demokratik uygulamaların ilk örneklerindendir.
  • Töre: Yazılı olmayan hukuk kurallarıdır. Toplumun huzurunu sağlamada Kağan'ın sorumluluğunda olan töre, Türk devlet yönetiminde önemli bir yer tutardı.
• Hititler: Kralın yanında Pankuş Meclisi adı verilen bir meclis vardı. Kraliçeler de yönetimde yetki sahibiydi. Bu durum, Hititlerde mutlak monarşinin olmadığını, demokratik unsurların bulunduğunu gösterir.
• Avrupa'da Demokratikleşme Adımları:
  • Magna Carta (1215): İngiltere'de kralın yetkilerini sınırlayan ve soylulara bazı haklar tanıyan önemli bir belgedir. Demokrasi tarihinde bir dönüm noktasıdır.
  • Fransız İhtilali (1789): Monarşiye karşı başlayan bu hareket, adalet, özgürlük, bağımsızlık ve milliyetçilik gibi kavramları yaygınlaştırmış, ulusal egemenlik fikrinin önemini artırmıştır. 🇫🇷
• Osmanlı Devleti'nde Demokratikleşme Çabaları:
  • Sened-i İttifak (1808): Padişahın yetkilerini ayanlar (yerel güç sahipleri) karşısında sınırlayan ilk belgedir.
  • Tanzimat Fermanı (1839): Can, mal, namus güvenliği ve mülkiyet hakkı gibi temel hakları Müslüman ve gayrimüslim tüm halka tanıyan önemli bir fermanıdır.
  • Islahat Fermanı (1856): Müslüman ve gayrimüslimlerin eşitliğini hedeflemiş, ancak tam olarak uygulanamamıştır.

💡 İpucu: Tarihteki bu gelişmeler, günümüzdeki demokratik yönetimlerin oluşmasında basamak taşları olmuştur.

Atatürk İlkeleri ve Demokrasi İlişkisi

• Laiklik: Devletin din ve vicdan özgürlüğünü güvence altına alması, devlet işleri ile din işlerinin birbirinden ayrılmasıdır. Herkesin inançlarına saygı duyulmasını sağlar. 🙏
• Cumhuriyetçilik: Yönetim biçiminin cumhuriyet olmasıdır. Ulusal egemenliği ve halkın yönetime katılımını esas alır.
• Halkçılık: Tüm vatandaşların kanun önünde eşit olması, hiçbir zümreye, sınıfa ayrıcalık tanınmamasıdır. Eşitlik ilkesiyle doğrudan ilişkilidir.

Adalet Anlayışı ve Toplumsal Değişim

• Adalet: Hak ve hukuka uygunluktur. Romalılar, adaleti "herkese kendi payına düşeni vermek" olarak tanımlamışlardır.
• Fırsat Eşitliği ve Sosyal Adalet: Günümüz demokratik toplumlarında adalet anlayışı, sadece hak edene hakkını vermekle kalmaz, aynı zamanda herkesin eşit fırsatlara sahip olmasını ve toplumsal refahın adil dağıtılmasını da içerir. Bu anlayış, toplumsal değişimlerle birlikte gelişmiştir. 🌍

Bu ders notu, sınavda karşına çıkabilecek konuları genel hatlarıyla özetlemektedir. Konuları tekrar etmeyi ve bol bol soru çözmeyi unutma! Başarılar dilerim! ✨