🎓 7. Sınıf Demokrasi Serüveni Test 7 - Ders Notu ve İpuçları

Bu ders notu, 7. sınıf "Demokrasi Serüveni" ünitesi kapsamında karşına çıkabilecek temel kavramları, tarihi gelişmeleri ve önemli olayları kapsar. Test sorularında geçen konuları bir bütün olarak ele alarak, sınav öncesi hızlı bir tekrar yapmanı ve bilgileri pekiştirmeni sağlayacak şekilde hazırlandı. Demokrasinin ilk adımlarından günümüzdeki evrensel değerlerine kadar uzanan bu serüveni iyi anlamak, hem ders başarısı hem de bilinçli bir vatandaş olmak için çok önemlidir. 🚀

Demokrasinin Temel Kavramları ve İlkeleri

• Milli Egemenlik: Yönetme yetkisinin millete ait olmasıdır. Halkın, yöneticilerini seçimlerle belirlemesi ve devlet işlerinde söz sahibi olması anlamına gelir. Örneğin, seçimlerde oy kullanmak milli egemenliğin bir gereğidir. 🗳️
• Eşitlik: Tüm vatandaşların kanun önünde ve haklar açısından aynı konumda olmasıdır. Hiçbir ayrımcılık yapılmaması, herkesin aynı fırsatlara sahip olması esastır. Örneğin, bir tartışma programında farklı görüşlere sahip kişilere aynı sürenin tanınması eşitlik ilkesine örnektir.
• Özgürlük: Bireylerin başkalarına zarar vermeden istediklerini yapabilme, düşünebilme ve ifade edebilme hakkıdır. Düşünce özgürlüğü, inanç özgürlüğü gibi birçok çeşidi bulunur. 🗣️
• Katılım: Vatandaşların devlet yönetimine doğrudan veya temsilcileri aracılığıyla dahil olmasıdır. Sivil toplum kuruluşlarında görev almak, siyasi partilere üye olmak veya seçimlerde oy kullanmak katılım hakkının örnekleridir.
• Hukukun Üstünlüğü: Kanunların herkes için bağlayıcı olması ve hiçbir kişi veya kurumun kanunların üzerinde olmamasıdır. Yöneticiler de dahil olmak üzere herkes kanunlara uymak zorundadır. Bu ilke, keyfi yönetimi engeller. ⚖️
• Sosyal Devlet Anlayışı: Devletin, vatandaşlarının sosyal ve ekonomik refahını sağlamakla yükümlü olmasıdır. Halkın temel ihtiyaçlarını karşılamak, eğitim, sağlık gibi hizmetleri sunmak bu anlayışın bir gereğidir. Örneğin, fakir milleti giydirmek, zengin etmek gibi uygulamalar sosyal devlet anlayışını yansıtır.
• Adalet: Herkesin hak ettiğini alması, hak ve hukuk kurallarına uygun davranılmasıdır. Toplumda düzeni ve dengeyi sağlar.

⚠️ Dikkat: Demokraside milli egemenlik, katılım, eşitlik ve hukukun üstünlüğü gibi ilkeler birbiriyle sıkıca bağlantılıdır. Birinin eksikliği diğerlerini de olumsuz etkiler.

İlk Türk Devletlerinde Yönetim Anlayışı

• Kut İnancı: İlk Türk devletlerinde hükümdara yönetme gücünün Tanrı tarafından verildiğine inanılırdı. Bu inanç, hükümdarın siyasi gücünü artırırdı ve halkın hükümdara bağlılığını sağlardı.
• Veraset Sistemi ve Sonuçları: Kut inancına göre, yönetme yetkisi hükümdar ailesindeki tüm erkek üyelere aitti. Bu durum, hükümdar öldükten sonra tahta kimin geçeceği konusunda sık sık taht kavgalarına yol açardı. ⚔️
• Sosyal Devlet Anlayışı: İlk Türk hükümdarları, halkın refahını sağlamayı önemli bir görev olarak görürlerdi. Açları doyurmak, çıplakları giydirmek gibi uygulamalarla sosyal devlet anlayışının ilk örneklerini sergilemişlerdir.

💡 İpucu: Kut inancı, hükümdarın gücünü artırsa da, veraset sistemi nedeniyle istikrarsızlığa ve taht kavgalarına zemin hazırlamıştır. Bu durum, demokratik bir yönetim anlayışından uzaktır.

Antik Yunan'da Demokrasi

• Atina Demokrasisi (Sınırlı Demokrasi): MÖ 450'li yıllarda Atina'da ortaya çıkan demokrasi, tarihteki ilk örneklerden biridir. Ancak bu demokrasi günümüzdeki anlamıyla tam bir demokrasi değildi.
• Vatandaşlık Kavramı ve Katılım: Atina'da sadece yetişkin erkekler vatandaş olarak kabul edilir ve oy kullanma, halk meclisinde konuşma hakkına sahipti. Kadınlar, köleler ve yabancılar vatandaş sayılmaz, yönetimde söz hakkı bulunmazdı. Bu durum, toplumsal sınıf ayrımının ve sınırlı katılımın göstergesidir.
• Yönetim Yapıları:
  • Halk Meclisi: Yirmi yaşını doldurmuş erkek vatandaşlardan oluşan, yasama niteliğinde bir meclisti.
  • Beşyüzler Meclisi: Otuz yaşını dolduran ve halk tarafından seçilen erkek vatandaşlardan oluşur, yürütme görevini üstlenirdi.

⚠️ Dikkat: Antik Yunan demokrasisi, "ulusal egemenlik" anlayışını tam anlamıyla uygulamamıştır çünkü halkın büyük bir kısmı (kadınlar, köleler) yönetim dışında bırakılmıştır. Ancak, kısmen de olsa demokratik uygulamalar içermesi nedeniyle demokrasi tarihinde önemli bir yere sahiptir.

Demokrasinin Tarihsel Gelişimindeki Önemli Adımlar

• On İki Levha Kanunları (MÖ 450): Roma'da yazılı hale getirilen ilk kanunlardır. Hukukun üstünlüğü ilkesinin ilk adımlarından sayılır ve keyfi uygulamaları azaltmıştır.
• Magna Carta (1215): İngiltere'de kralın yetkilerini kısıtlayan ve halka bazı haklar tanıyan ilk önemli belgedir. Hükümdarın mutlak gücünü sınırlaması açısından demokrasi tarihinde bir dönüm noktasıdır.
• Fransız İhtilali (1789) ve İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi: Fransa'da mutlak monarşiyi yıkarak cumhuriyeti ilan eden bu ihtilal, eşitlik, özgürlük, adalet, anayasal yönetim ve milliyetçilik gibi ilkeleri tüm dünyaya yaymıştır. Yayınlanan İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi evrensel nitelik taşır ve tüm insanlar için hak ve özgürlükleri belirler. 🌍
• Haklar Bildirisi (İngiltere - 1689): İngiltere'de parlamentonun üstünlüğünü ve bireysel hakları güvence altına alan önemli bir belgedir.
• Tanzimat Fermanı (1839): Osmanlı Devleti'nde ilan edilen bu ferman, hukukun üstünlüğü ilkesine geçiş için önemli bir adımdır. Padişahın yetkilerini kısıtlamış, kanun önünde eşitliği ve can, mal, namus güvenliğini güvence altına almıştır. Bu fermanla padişahın otoritesi zayıflamış, kanun üstünlüğü ön plana çıkmıştır.
• İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (1948): Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda kabul edilen bu beyanname, tüm dünyada insan hakları ve özgürlüklerinin korunması için devletlerin uzlaştığını gösteren evrensel bir belgedir. 360'tan fazla dile çevrilmesi, evrensel niteliğini kanıtlar. 🕊️

💡 İpucu: Tarihsel süreçte demokrasiye katkı sağlayan bu gelişmelerin ortak özelliği, bireysel hak ve özgürlükleri genişletmesi, yönetenlerin yetkilerini sınırlaması ve hukukun üstünlüğünü pekiştirmesidir. Kadeş Antlaşması (bir barış antlaşması) ve Sanayi İnkılabı (ekonomik ve sosyal değişim) doğrudan demokrasinin gelişimine katkı sağlamazlar.

Demokrasiye Yönelik Tehditler ve Mücadele

• Irkçılık ve Ayrımcılık: İnsanların ten rengi, etnik kökeni, dini veya cinsiyeti gibi özelliklerine göre farklı muamele görmesi, demokrasi ve insan haklarına aykırıdır. Martin Luther King gibi liderler, ırkçılık ve ayrımcılığa karşı mücadele ederek eşitlik ve adalet için önemli adımlar atmışlardır. ✊
• Antidemokratik Uygulamalar: Demokrasi ilkelerine aykırı olan, hak ve özgürlükleri kısıtlayan, hukukun üstünlüğünü göz ardı eden her türlü yönetim biçimi veya uygulama antidemokratiktir. Demokrasi, sürekli korunması ve geliştirilmesi gereken bir yönetim biçimidir.

Bu ders notları, "Demokrasi Serüveni" ünitesindeki temel konuları özetlemektedir. Konuları iyi kavramak ve bol bol soru çözmek, sınavda başarılı olmanın anahtarıdır. Unutma, demokrasi sadece bir yönetim biçimi değil, aynı zamanda bir yaşam kültürüdür! ✨