🎓 7. Sınıf Demokrasi Serüveni Test 2 - Ders Notu ve İpuçları

Merhaba sevgili 7. sınıf öğrencileri! Bu ders notu, "Demokrasi Serüveni" ünitesindeki bilgilerinizi pekiştirmek ve sınava hazırlanırken size yardımcı olmak amacıyla hazırlandı. Bu notta, demokrasi kavramının temel ilkeleri, dünya ve Türk tarihindeki önemli demokratikleşme adımları, temel hak ve özgürlükler ile demokratik yönetimlerin özellikleri gibi konuları bulacaksınız. Hadi başlayalım!

Demokrasinin Temel İlkeleri

• Milli Egemenlik: Yönetme yetkisinin (egemenliğin) halka ait olmasıdır. Halk, yöneticilerini seçimlerle belirler ve yönetimde söz sahibi olur. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılması, milli egemenliğin en somut göstergesidir.
• Eşitlik: Herkesin ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal görüş, ulusal veya sosyal köken, mülkiyet gibi hiçbir ayrım gözetilmeksizin kanun önünde ve haklar konusunda aynı haklara sahip olmasıdır. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ve Veda Hutbesi'ndeki mesajlar eşitliğe büyük önem verir.
• Özgürlük: Bireylerin başkalarına zarar vermeden dilediği gibi yaşama, düşünme, inanma ve ifade etme hakkına sahip olmasıdır. Din ve vicdan özgürlüğü, bu özgürlüklerin önemli bir parçasıdır.
• Hukukun Üstünlüğü: Yönetenlerin de yönetilenlerin de kanunlara uyması, hiç kimsenin kanunların üzerinde olmamasıdır. Kanunlar, herkes için bağlayıcıdır ve bireysel hak ve özgürlükleri güvence altına alır.
• Katılım: Halkın yönetim süreçlerine aktif olarak dahil olmasıdır. Seçme ve seçilme hakkını kullanarak veya sivil toplum kuruluşları aracılığıyla yönetimde söz sahibi olmak katılımı ifade eder.
• Çoğulculuk: Toplumdaki farklı görüş ve düşüncelerin, siyasi partiler ve sivil toplum kuruluşları aracılığıyla temsil edilmesi ve karar alma süreçlerine yansımasıdır.
• Laiklik: Devlet yönetiminde din kurallarının değil, akıl ve bilimin esas alınmasıdır. Din ve vicdan özgürlüğünü güvence altına alır, farklı inançlara sahip insanların bir arada barış içinde yaşamasını sağlar. Dini kurallarla yönetilen bir devlette din ve vicdan özgürlüğü gibi temel haklar ihlal edilebilir.

Demokrasinin Tarihsel Gelişimi

Demokrasi, günümüze gelene kadar uzun ve zorlu bir süreçten geçmiştir. Farklı medeniyetler bu gelişime önemli katkılar sağlamıştır.

Dünyadaki Önemli Adımlar:

• MÖ 5. Yüzyıl - On İki Levha Kanunları (Roma): Roma Cumhuriyeti'nde devlet-vatandaş ilişkilerini düzenleyen ilk yazılı hukuk kurallarından biridir.
• 1215 - Magna Carta (İngiltere): Kralın yetkilerini sınırlandıran, soylulara ve halka bazı hak ve özgürlükler tanıyan önemli bir belgedir. Hukukun üstünlüğü fikrinin yerleşmesine ve kişi haklarının korunmasına katkı sağlamıştır. Ancak, doğrudan meşruti monarşiye geçişi sağlamamıştır.
• 1689 - Haklar Bildirisi (İngiltere): Kralın yetkilerini daha da sınırlayan ve halkın haklarını güvence altına alan bir diğer önemli belgedir.
• 1789 - Fransız İhtilali: Mutlak monarşiyi yıkarak cumhuriyet yönetimine geçişi sağlamış, eşitlik, özgürlük ve ulusçuluk gibi evrensel değerleri tüm dünyaya yaymıştır.
• 1948 - İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi: Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen ve tüm devletlerin bireylere tanıması gereken temel hak ve özgürlükleri güvence altına alan uluslararası bir belgedir. Türkiye de bu bildirgeyi imzalamıştır.

Türk Demokrasi Tarihindeki Önemli Adımlar:

• İslam Öncesi Türk Devletleri:
  • Töre: Yazısız hukuk kurallarıdır ve devlet yönetiminde etkilidir.
  • Kurultay (Toy): Hükümdarın boy beyleriyle bir araya gelerek önemli kararları danışarak aldığı bir meclistir. Hükümdarın tek başına karar vermediğini ve danışma geleneğinin olduğunu gösterir, bu da demokratik uygulamaların ilk örneklerindendir.
  • Hükümdar Unvanı: Bu dönemde hükümdarlar "Kağan" unvanını kullanırdı.
  • Toplumsal Dayanışma: "Toy" adı verilen şölenler ve kutlamalar, toplumsal dayanışmaya verilen önemi gösterir.
• Osmanlı Devleti Dönemi:
  • 1808 - Sened-i İttifak: Padişah II. Mahmut ile ayanlar (toprak ağaları) arasında imzalanan, padişahın yetkilerini ilk kez kısıtlayan ve kanun üstünlüğüne geçişin ilk adımı sayılan belgedir.
  • 1839 - Tanzimat Fermanı: Padişah Abdülmecit döneminde ilan edilen, herkesin kanun önünde eşitliğini, can, mal ve namus güvenliğini güvence altına alan önemli bir reform belgesidir. Kanun üstünlüğüne geçişin önemli bir adımıdır.
  • 1856 - Islahat Fermanı: Azınlıklara daha fazla haklar tanıyarak Osmanlıcılık fikrini güçlendirmeyi amaçlayan bir fermandır.
  • 1876 - I. Meşrutiyet'in İlanı ve Kanun-i Esasi: Türk tarihinin ilk anayasası olan Kanun-i Esasi'nin hazırlanmasıyla ilan edilmiştir. Bu dönemde halk ilk kez seçme ve seçilme hakkını kullanarak "Meclis-i Mebusan" adı verilen meclise katılmıştır. Bu, parlamenter sisteme geçişin ve halkın yönetime katılımının önemli bir göstergesidir.
  • 1908 - II. Meşrutiyet: Meclis-i Mebusan'ın tekrar açılması ve halkın seçme-seçilme hakkını kullanarak seçimlere katılmasıyla demokrasi yolunda atılan bir diğer önemli adımdır.
• Cumhuriyet Dönemi:
  • 23 Nisan 1920 - Büyük Millet Meclisi'nin Açılması: Türk demokrasi tarihinde çok önemli bir dönüm noktasıdır. Halkın kendi kendini yönetme ilkesi olan milli egemenliğin doğrudan benimsendiğini gösterir.

Demokratik Yönetimlerin Özellikleri ve Temel Haklar

• Demokratik devletlerde halk, seçme ve seçilme hakkına sahiptir. Kadınların seçme ve seçilme hakkına sahip olması da demokratikleşmenin önemli bir göstergesidir.
• Bireysel hak ve özgürlükler anayasalarla güvence altına alınmıştır (yaşama hakkı, konut dokunulmazlığı, yerleşme ve seyahat hakkı, dilekçe hakkı vb.).
• Herkes kanunlara uyar ve kanun üstünlüğü esastır.
• Milletvekillerinin görev süreleri belirli olup, seçimlerle yenilenir. Milletvekillerinin görev sürelerinin sınırsız olması demokratik bir devlette beklenemez.
• Veda Hutbesi'nin Evrensel Mesajları: Hz. Muhammed'in Veda Hutbesi'nde yer alan "Bir Arap'ın, Arap olmayana üstünlüğü yoktur", "İnsanların canları, malları ve ırzları kutsaldır", "Ne zulmediniz ne de zulüm görünüz" gibi maddeler; eşitlik, özgürlük ve insan haklarına verilen önemi vurgular.

⚠️ Dikkat Edilmesi Gerekenler ve İpuçları:

• Kronolojiye Dikkat: Osmanlı ve dünya demokrasi tarihindeki önemli olayların (Sened-i İttifak, Tanzimat Fermanı, Kanun-i Esasi, Magna Carta, Fransız İhtilali vb.) tarihlerini ve sıralamasını iyi öğrenin.
• Kavramları Karıştırmayın: Töre, Ferman, Kanun-i Esasi, Sened-i İttifak gibi kavramların ne anlama geldiğini ve hangi döneme ait olduğunu net bir şekilde bilin.
• Demokrasinin İlkeleri: Eşitlik, özgürlük, milli egemenlik, hukukun üstünlüğü, laiklik, katılım ve çoğulculuk ilkelerini tanımları ve örnekleriyle birlikte öğrenin. Hangi olayın hangi ilkeyle ilgili olduğunu ayırt edebilmelisiniz.
• İslam Öncesi Türklerde Demokrasi İzleri: Kurultay'ın danışma meclisi olması ve Töre'nin yazısız hukuk kuralları olması gibi özelliklerin demokratik unsurlar taşıdığını unutmayın.
• Hak ve Özgürlükler: Temel hak ve özgürlüklerin neler olduğunu ve bunların demokratik bir devlette nasıl güvence altına alındığını iyi anlayın.
• Okuduğunu Anlama: Özellikle uzun metinli sorularda verilen bilgiyi dikkatlice okuyup, sorunun ne istediğini doğru anlamaya çalışın.

Bu ders notu, "Demokrasi Serüveni" ünitesindeki temel bilgileri özetlemekte ve sınavda başarılı olmanız için size yol göstermektedir. Unutmayın, düzenli tekrar ve bol soru çözümü başarının anahtarıdır. Başarılar dileriz!