Merhaba sevgili 7. sınıf öğrencileri!

Bu ders notu, Avrupa'da yaşanan büyük değişimleri ve bu değişimlerin Osmanlı Devleti üzerindeki etkilerini daha iyi anlamanız için hazırlandı. Karşınıza çıkabilecek test sorularında başarılı olmanız için tüm kritik bilgileri ve önemli ipuçlarını burada bulacaksınız. Hazırsanız, Avrupa'nın uyanış yolculuğuna ve bu uyanışın Osmanlı'ya yansımalarına birlikte göz atalım!

🎓 7. Sınıf Avrupa'da Uyanış (Avrupa'da Yaşanan Gelişmelerin Osmanlı Devleti'ne Etkileri) Test 10 - Ders Notu ve İpuçları

Özet

Bu ders notu, 15. yüzyıldan itibaren Avrupa'da yaşanan Rönesans, Reform, Coğrafi Keşifler, Aydınlanma Çağı, Sanayi İnkılabı ve Fransız İhtilali gibi önemli gelişmelerin nedenlerini, sonuçlarını ve özellikle Osmanlı Devleti üzerindeki etkilerini kapsamaktadır. Amacımız, bu karmaşık konuları anlaşılır bir şekilde özetleyerek sınavlara daha hazırlıklı olmanızı sağlamaktır.

Avrupa'da Uyanışın Temelleri ve Büyük Değişimler

1. Orta Çağ Avrupa'sı ve Skolastik Düşünce

• Orta Çağ Avrupa'sında Kilise, toplumun her alanında büyük bir güce sahipti. Din adamları ekonomik olarak zengindi ve kilise, düşünce özgürlüğünü kısıtlayan, bilimi ve sanatı engelleyen Skolastik Düşünce'yi savunuyordu.
• Kilise, kendi inançlarına karşı çıkanları cezalandırma (yaptırım) gücüne sahipti.

⚠️ Dikkat: Skolastik Düşünce, kilisenin öğretilerini sorgulamadan kabul etmeyi esas alan bir düşünce sistemidir. Bilimsel gelişmeleri engellemiştir.

2. Matbaanın İcadı ve Etkileri

• Matbaanın icadı, kitapların daha hızlı ve ucuz basılmasını sağladı. Özellikle İncil'in farklı dillere çevrilerek yaygınlaşması, insanların kilisenin öğretilerini doğrudan okuyup sorgulamasına yol açtı.
• Bu durum, bilginin yayılmasını hızlandırarak Avrupa'daki büyük değişimlere zemin hazırladı.

3. Rönesans Hareketleri (Yeniden Doğuş)

• Tanımı: 15. ve 16. yüzyıllarda İtalya'da başlayıp tüm Avrupa'ya yayılan, edebiyat, sanat ve bilim alanındaki yenilik ve gelişme hareketleridir.
• Nedenleri:
  • Coğrafi Keşifler sonucu zenginleşen burjuva sınıfının sanatçıları ve bilim insanlarını desteklemesi (Mesen sınıfı).
  • Antik Yunan ve Roma eserlerinin incelenmesi.
  • Matbaanın etkisiyle bilginin yayılması.
• Sonuçları:
  • Skolastik Düşünce zayıfladı, yerini pozitif ve özgür düşünceye bıraktı.
  • Bilim, sanat ve edebiyatta büyük gelişmeler yaşandı.
  • İnsan ve doğa sevgisi (Hümanizm) ön plana çıktı.
  • Kilisenin otoritesi sarsıldı.
• 💡 İpucu: Rönesans, Skolastik Düşünce'den Pozitif Düşünce'ye geçişin en önemli adımlarından biridir.

4. Reform Hareketleri (Yeniden Düzenleme)

• Tanımı: 16. yüzyılda Almanya'da Martin Luther öncülüğünde başlayan, Katolik Kilisesi'ndeki bozulmalara karşı yapılan dinî düzenleme hareketleridir.
• Nedenleri:
  • Kilisenin zenginleşmesi, din adamlarının yozlaşması (Endüljans satışı gibi).
  • Matbaa sayesinde İncil'in okunması ve kilisenin öğretileriyle çelişen durumların fark edilmesi.
  • Rönesans'ın etkisiyle özgür düşüncenin yayılması.
• Sonuçları:
  • Katolik Kilisesi'nden ayrılarak yeni mezhepler (Protestanlık, Kalvenizm, Anglikanizm gibi) ortaya çıktı.
  • Avrupa'da mezhep birliği bozuldu.
  • Kilisenin eğitim üzerindeki etkisi azaldı, laik eğitim kurumları ortaya çıkmaya başladı.
  • Kilisenin siyasi ve ekonomik gücü zayıfladı.

5. Coğrafi Keşifler

• Tanımı: 15. yüzyılın sonlarından itibaren Avrupalıların yeni ticaret yolları, kıtalar ve okyanuslar bulma girişimleridir.
• Nedenleri:
  • İpek ve Baharat Yolları'nın Osmanlı Devleti'nin kontrolünde olması ve yüksek vergiler alınması.
  • Avrupalıların Doğu'nun zenginliklerine ulaşma isteği.
  • Pusula, haritacılık ve gemicilik teknolojilerindeki gelişmeler.
  • Dünyanın yuvarlak olduğuna inanılması.
• Önemli Kâşifler ve Keşifleri:
  • Bartelmi Diyaz: Ümit Burnu'nu keşfetti (1487).
  • Kristof Kolomb: Amerika kıtasına ulaştı ancak burayı Hindistan zannetti (1492).
  • Vasko dö Gama: Hint deniz yolunu keşfetti (1498).
  • Ameriko Vespuçi: Amerika'nın yeni bir kıta olduğunu anladı ve kıtaya onun adı verildi (1499).
  • Macellan ve Del Kano: Dünyayı dolaşarak dünyanın yuvarlaklığını ispatladılar (1519-1522).
• Sonuçları:
  • Ekonomik:
    • Yeni ticaret yolları bulundu, İpek ve Baharat Yolları ticari önemini kaybetti.
    • Akdeniz limanları önemini yitirirken, Atlas Okyanusu kıyısındaki limanlar önem kazandı.
    • Avrupa'ya bol miktarda altın, gümüş ve yeni ürünler (patates, domates, tütün vb.) geldi.
    • Avrupa'da ticaretle uğraşan burjuva sınıfı güçlendi.
  • Siyasi: Avrupa ülkeleri arasında sömürgecilik faaliyetleri başladı ve sömürge imparatorlukları kuruldu.
  • Bilimsel: Dünyanın yuvarlaklığı ispatlandı, yeni kıtalar, bitki ve hayvan türleri tanındı.
  • Sosyal: Avrupa'da yaşam standartları yükseldi.
• Osmanlı Devleti'ne Etkileri:
  • İpek ve Baharat Yolları'nın önemini kaybetmesiyle Osmanlı Devleti'nin ekonomik yönden kayıplar yaşamasına neden oldu.
  • Gümrük gelirleri azaldı, Akdeniz limanları eski canlılığını yitirdi.
• 💡 İpucu: Coğrafi Keşifler, Osmanlı'nın ekonomik olarak zayıflamasının önemli nedenlerinden biridir.

6. Aydınlanma Çağı

• Tanımı: 18. yüzyılda Avrupa'da akıl, bilim ve özgür düşüncenin ön plana çıktığı, her konuda sorgulamanın ve bilginin yayılmasının hızlandığı dönemdir.
• Sonuçları:
  • Toplum, doğa, insan, siyaset, ekonomi ve tarih alanında yeni fikirler ve düşünürler ortaya çıktı.
  • Bilim ve teknolojideki gelişmeler hızlandı.
  • Sanayi İnkılabı'nın temellerini oluşturdu.

7. Sanayi İnkılabı (Endüstri Devrimi)

• Tanımı: 18. yüzyılda İngiltere'de buhar gücüyle çalışan makinelerin icat edilmesiyle başlayan, insan ve hayvan gücüne dayalı üretimden makineleşmiş üretime geçiş sürecidir.
• Nedenleri:
  • Aydınlanma Çağı'nın etkisiyle bilim ve teknolojideki gelişmeler.
  • Buhar gücünün keşfi ve makinelerin icadı.
  • Coğrafi Keşifler sonucu biriken sermaye.
• Sonuçları:
  • Ekonomik:
    • Seri ve ucuz üretim başladı.
    • Hammadde ve pazar ihtiyacı arttı, bu da sömürgeciliği hızlandırdı.
    • Uluslararası ticaret gelişti.
  • Sosyal:
    • Köyden kente göçler hızlandı, kentleşme arttı.
    • İşçi sınıfı ortaya çıktı ve işçi-işveren sorunları yaşanmaya başladı.
• Osmanlı Devleti'ne Etkileri:
  • Osmanlı Devleti, Sanayi İnkılabı'na ayak uyduramadı.
  • Avrupa'dan gelen ucuz ve seri üretilen mallarla rekabet edemedi.
  • Yerli atölyeler ve tezgâhlar kapandı, üretim durdu.
  • Osmanlı, Avrupa'ya hammadde satan, işlenmiş madde alan, yani ekonomik anlamda dışa bağımlı bir ülke durumuna geldi.
  • Bu durum, Osmanlı ekonomisinin çöküşüne zemin hazırladı.
• ⚠️ Dikkat: Sanayi İnkılabı, Osmanlı'da işçi sınıfının ortaya çıkmasına doğrudan bir etki oluşturmamıştır, çünkü Osmanlı sanayileşememiştir. Daha çok atölyelerin kapanmasına ve dışa bağımlılığa yol açmıştır.

8. Fransız İhtilali

• Tanımı: 1789 yılında Fransa'da mutlakiyet yönetimine karşı halkın başlattığı ve tüm dünyayı etkileyen büyük bir toplumsal ve siyasi değişim hareketidir.
• Nedenleri:
  • Fransa'daki mutlakiyet yönetimi ve sosyal eşitsizlikler.
  • Aydınlanma Çağı düşünürlerinin (Montesquieu, Rousseau vb.) fikirleri.
  • Amerika'nın bağımsızlık mücadelesinin etkisi.
• Sonuçları:
  • Adalet, eşitlik, özgürlük, insan hakları gibi evrensel ilkeler tüm dünyaya yayıldı.
  • Milliyetçilik akımı ortaya çıktı. Bu akım, her milletin kendi devletini kurma hakkına sahip olduğu fikrini savundu.
  • Çok uluslu imparatorlukların (Avusturya-Macaristan, Osmanlı gibi) dağılmasına neden oldu.
• Osmanlı Devleti'ne Etkileri:
  • Fransız İhtilali'nin Osmanlı Devleti'ni en fazla etkileyen sonucu Milliyetçilik akımı oldu.
  • Osmanlı Devleti çok uluslu bir yapıya sahip olduğu için, bünyesindeki azınlıklar (Sırplar, Rumlar, Bulgarlar vb.) milliyetçilik akımının etkisiyle isyanlar çıkararak bağımsızlıklarını istemeye başladı.
  • Bu durum, Osmanlı Devleti'nin dağılma sürecini hızlandırdı ve toprak kayıplarına yol açtı.
• 💡 İpucu: Fransız İhtilali'nin getirdiği evrensel ilkeler olumlu olsa da, Milliyetçilik akımı Osmanlı gibi çok uluslu devletler için yıkıcı olmuştur.

Bu ders notu, Avrupa'da yaşanan bu büyük değişimlerin birbirleriyle olan bağlantılarını ve Osmanlı Devleti üzerindeki derin etkilerini anlamanıza yardımcı olacaktır. Unutmayın, tarih bir zincirin halkaları gibidir; bir olay diğerini tetikler. Başarılar dilerim!