🎓 7. Sınıf Avrupa'da Uyanış (Avrupa'da Yaşanan Gelişmelerin Osmanlı Devleti'ne Etkileri) Test 4 - Ders Notu ve İpuçları

Merhaba sevgili 7. sınıf öğrencileri! Bu ders notu, Avrupa'da yaşanan önemli gelişmelerin ve bu gelişmelerin Osmanlı Devleti üzerindeki etkilerini daha iyi anlamanız için hazırlandı. Testlerde karşınıza çıkabilecek ana konuları, neden-sonuç ilişkilerini ve kritik noktaları bu notta bulacaksınız. Sınav öncesi son tekrarınız için harika bir kaynak olacak!

Avrupa'da Yaşanan Önemli Gelişmeler ve Dönüşümler

Avrupa, 15. yüzyıldan itibaren büyük bir değişim sürecine girdi. Bu değişimler, sadece Avrupa'yı değil, tüm dünyayı ve tabii ki Osmanlı Devleti'ni de derinden etkiledi.

1. Orta Çağ Avrupa'sı ve Skolastik Düşünce

• Skolastik Düşünce: Orta Çağ boyunca Avrupa'da Kilise'nin egemen olduğu, dinin bilimin ve düşüncenin önünde olduğu bir düşünce sistemidir. Kilise'nin savunduğu görüşlerin dışına çıkmak yasaktı.
• Sonuçları:
  • Bilimsel gelişmelerin önünde büyük bir engel oluşturdu.
  • Özgür düşünce ortamı yoktu.
  • Toplum üzerinde din baskısı hakimdi.

⚠️ Dikkat: Orta Çağ'da Doğu'nun (İslam dünyasının) bilim ve kültürü Batı'ya aktarılmamıştır; aksine, Batı bu dönemde karanlık bir çağ yaşarken, İslam dünyası bilim ve kültürde altın çağını yaşamıştır.

2. Coğrafi Keşifler (15. ve 16. Yüzyıllar)

• Tanım: Avrupalı denizcilerin yeni ticaret yolları, kıtalar ve zenginlikler bulmak amacıyla yaptıkları büyük deniz yolculuklarıdır.
• Nedenleri:
  • İpek ve Baharat Yolları'nın Osmanlı Devleti'nin kontrolünde olması ve yüksek gümrük vergileri.
  • Doğu'nun zenginliklerine (baharat, ipek, altın) ulaşma isteği.
  • Pusulanın geliştirilmesi ve gemicilik teknolojisindeki ilerlemeler.
  • Dünya'nın yuvarlak olduğuna dair inancın yayılması.
  • Hristiyanlığı yayma amacı.
• Önemli Keşifler: Portekizliler ve İspanyollar öncülük etmiştir. Özellikle Hindistan'a ulaşma hedefiyle yola çıkılmıştır.
• Sonuçları:
  • Ekonomik:
    • Yeni ticaret yolları bulundu (Akdeniz limanları önemini kaybetti, Atlas Okyanusu limanları önem kazandı).
    • Keşfedilen ülkelerin altın ve gümüş gibi zenginlikleri Avrupa'ya taşındı, Avrupa zenginleşti.
    • Yeni bitki ve hayvan türleri tanındı.
  • Siyasi: Sömürgecilik faaliyetleri başladı.
  • Dini: Hristiyanlık yeni kıtalara yayıldı.
  • Bilimsel: Dünya'nın yuvarlak olduğu kesin olarak kanıtlandı. Okyanuslar ve coğrafya bilgisi arttı.
  • Sosyal: Avrupa'da burjuva sınıfı güçlendi.

💡 İpucu: Coğrafi Keşifler'in en önemli ekonomik sonucu, ticaret yollarının değişmesi ve Avrupa'ya büyük miktarda değerli maden akışının başlamasıdır.

3. Rönesans (15. ve 16. Yüzyıllar)

• Tanım: Avrupa'da bilim, sanat, edebiyat ve mimari alanlarında yaşanan yeniden doğuş ve gelişme hareketidir.
• Nedenleri:
  • Eski Yunan ve Roma uygarlıklarına ait eserlerin incelenmesi ve Latince'ye çevrilmesi.
  • İslam dünyasındaki bilimsel ve kültürel eserlerin Avrupa'ya aktarılması.
  • Matbaanın geliştirilmesiyle kitapların daha ucuza ve hızlı basılması, bilgiye erişimin kolaylaşması.
  • Coğrafi Keşifler sonrası zenginleşen Mesen sınıfının (sanat ve sanatçıyı destekleyen zenginler) ortaya çıkması.
  • İstanbul'un fethinden sonra Bizanslı bilginlerin İtalya'ya göç etmesi.
• Sonuçları:
  • Skolastik düşünce zayıfladı, özgür düşünce ortamı gelişti.
  • Bilim, sanat ve edebiyatta önemli eserler verildi.
  • İnsan ve doğa sevgisi ön plana çıktı.
  • Reform hareketlerinin başlamasına zemin hazırladı.

4. Reform (16. Yüzyıl)

• Tanım: Katolik Kilisesi'ndeki bozulmalara karşı Martin Luther önderliğinde başlayan, dini alandaki yenilik ve düzenleme hareketidir.
• Nedenleri:
  • Kilise'nin zenginleşmesi ve yozlaşması (endüljans satışı gibi).
  • Matbaanın etkisiyle İncil'in farklı dillere çevrilmesi ve Kilise'nin yanlış uygulamalarının anlaşılması.
  • Rönesans'ın etkisiyle Kilise'ye duyulan güvenin azalması.
  • Din adamlarının halkın dini duygularını sömürmesi.
• Sonuçları:
  • Avrupa'da mezhep birliği bozuldu (Katolik, Protestan, Kalvenist, Anglikan gibi yeni mezhepler ortaya çıktı).
  • Kilise'nin siyasi ve ekonomik gücü azaldı.
  • Eğitim Kilise'nin elinden alınarak laikleşme süreci başladı.
  • Avrupa'da uzun süreli din savaşları yaşandı.

⚠️ Dikkat: Reform hareketleri, Kilise'ye duyulan güveni artırmamış, aksine azaltmıştır.

5. Aydınlanma Çağı (17. ve 18. Yüzyıllar)

• Tanım: Rönesans, Reform ve bilimsel gelişmeler sonucunda Avrupa'da her konuda aklı ve bilimi öncü kabul eden düşünce sistemidir.
• Temel Özellikleri ve Fikirleri:
  • Akılcılık, deneycilik ve gözlem ön plana çıktı.
  • İnsan hakları, özgürlük, eşitlik, laiklik gibi düşünceler gelişti.
  • Bilimsel alanda büyük ilerlemeler kaydedildi (Galileo, Newton, Descartes gibi düşünürler).
  • Siyaset, toplum ve hukuk alanlarında yeni fikirler ortaya çıktı.
  • Sınıf farklılıklarına dayalı toplum yapısına ve krallık yönetimine karşı çıkıldı.
• Önemli Düşünürler ve Çalışmaları:
  • Galileo: Dünya'nın Güneş etrafında döndüğünü savundu.
  • Dr. Harvey: Tıp alanında önemli çalışmalar yaptı.
  • Descartes: Analitik geometriyi geliştirdi.
  • Mozart: Müzik alanında dünyaca bilinen eserler verdi.

💡 İpucu: Aydınlanma Çağı'nın etkisi sadece o dönemle sınırlı kalmamış, günümüz modern dünyasının temelini oluşturan fikirleri yaymıştır.

6. Sanayi İnkılabı (18. Yüzyıl)

• Tanım: İnsan ve hayvan gücüne dayalı üretim biçiminden, makine gücüne dayalı üretime geçiştir. İngiltere'de başlamıştır.
• Nedenleri:
  • Bilimsel gelişmeler ve yeni buluşlar (buhar makinesi gibi).
  • Coğrafi Keşifler ve sömürgecilikle biriken sermaye.
  • Hammadde kaynaklarının varlığı.
  • Nüfus artışı ve iş gücü.
• Sonuçları:
  • Üretim hızlandı ve seri üretime geçildi.
  • Fabrikalar kuruldu, şehirleşme arttı.
  • İşçi sınıfı ve işçi sorunları ortaya çıktı.
  • Hammadde ve pazar arayışı hızlandı, sömürgecilik daha da arttı.
  • Ulaşım ve iletişim gelişti.

7. Fransız İhtilali (1789)

• Tanım: Fransa'da mutlak monarşiye ve ayrıcalıklı sınıflara karşı halkın başlattığı, tüm dünyayı etkileyen büyük bir toplumsal ve siyasi devrimdir.
• Nedenleri:
  • Fransa'daki gelir adaletsizliği ve halkın yoksulluğu.
  • Aydınlanma Çağı düşünürlerinin (Montesquieu, Rousseau, Voltaire) halkı bilinçlendirmesi.
  • Monarşinin baskıcı yönetimi.
  • Amerika'daki bağımsızlık hareketlerinin etkisi.
• Sonuçları:
  • Milliyetçilik akımı yayıldı: Her milletin kendi devletini kurma çabası içine girmesiyle çok uluslu imparatorlukların (Osmanlı, Avusturya-Macaristan) dağılmasına neden oldu.
  • Hürriyet, Eşitlik, Adalet, Laiklik, Demokrasi gibi evrensel ilkeler tüm dünyaya yayıldı.
  • Mutlak krallıklar zayıfladı, cumhuriyet ve demokrasi fikirleri güçlendi.
  • Yeni Çağ sona erdi, Yakın Çağ başladı.

⚠️ Dikkat: Fransız İhtilali'nin en önemli sonuçlarından biri milliyetçilik akımının yayılmasıdır. Bu akım, Osmanlı Devleti gibi çok uluslu devletler için büyük bir tehdit oluşturmuştur.

Avrupa'daki Bu Gelişmelerin Osmanlı Devleti'ne Etkileri

Avrupa'da yaşanan bu köklü değişimler, Osmanlı Devleti'ni farklı alanlarda ve farklı şekillerde etkilemiştir.

1. Coğrafi Keşifler'in Etkileri

• Ekonomik:
  • İpek ve Baharat Yolları önemini kaybetti.
  • Akdeniz limanları eski canlılığını yitirdi.
  • Osmanlı Devleti'nin gümrük gelirleri azaldı, bu da mali açıdan büyük kayıplara yol açtı.
  • Avrupa'ya akan değerli madenler Osmanlı piyasasına girdi ve enflasyona neden oldu.

2. Rönesans ve Reform'un Etkileri

• Rönesans: Osmanlı Devleti, Rönesans'tan doğrudan etkilenmemiştir. Kendi bilim ve sanat anlayışını sürdürmüştür. Ancak Avrupa'nın bilimsel ve kültürel olarak ilerlemesi, Osmanlı'nın bu alandaki geriliğini zamanla ortaya çıkarmıştır.
• Reform:
  • Avrupa'da yaşanan din savaşları ve mezhep çatışmaları, Osmanlı Devleti'nin Avrupa içlerinde ilerlemesini kolaylaştırmıştır.
  • Osmanlı Devleti, kendi bünyesindeki Hristiyanlara din ve inanç özgürlüğü tanıdığı için, Avrupa'daki dini bölünmelerden olumsuz etkilenmemiştir. Hatta bu durum, Osmanlı'nın hoşgörü politikasının bir göstergesi olmuştur.

💡 İpucu: Reform hareketleri, Avrupa'da dini bölünmelere yol açarken, Osmanlı Devleti'nin hoşgörü politikası sayesinde kendi topraklarında benzer bir sorun yaşamamıştır.

3. Sanayi İnkılabı'nın Etkileri

• Ekonomik:
  • Osmanlı Devleti, Sanayi İnkılabı'nı takip edemediği için sanayileşemedi.
  • Avrupa'nın ucuz ve bol ürünleri Osmanlı pazarlarına girdi, yerli üretim rekabet edemedi ve çöktü.
  • Osmanlı, Avrupa devletleri için hammadde satan ve işlenmiş ürün alan bir ülke haline geldi.
  • Ekonomik bağımlılık arttı, dış ticaret açığı oluştu.
  • Lonca teşkilatları zayıfladı.

4. Fransız İhtilali'nin Etkileri

• Siyasi ve Sosyal:
  • Fransız İhtilali'nin yaydığı milliyetçilik akımı, Osmanlı Devleti gibi çok uluslu bir imparatorluk için en büyük tehdit oldu.
  • Osmanlı bünyesindeki farklı milletler (Sırplar, Rumlar, Bulgarlar vb.) kendi bağımsız devletlerini kurmak için ayaklandılar.
  • Bu durum, Osmanlı Devleti'nin dağılma sürecini hızlandırdı ve toprak kayıplarına neden oldu.
  • Osmanlı aydınları, bu akımların etkisiyle devletin kurtuluşu için yeni fikirler (Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük) geliştirmeye başladı.

5. Osmanlı Devleti'nde Bilim ve Eğitim

• XV. ve XVI. yüzyıllarda Osmanlı Devleti, bilim öğretiminde ve bilimsel eser üretiminde Avrupa'dan daha ileriydi.
• Ancak XVII. yüzyıldan itibaren bilimsel gelişmelerde gerilemeye başladı.
• Avrupa'da Aydınlanma Çağı'nda bilimsel gelişmeler hızla ilerlerken, Osmanlı Devleti bu gelişmelerden uzak kaldı ve pozitif bilimlere yönelik çalışmalar azaldı.

Bu ders notu, Avrupa'da yaşanan önemli dönüşümlerin ve bunların Osmanlı Devleti'ne etkilerinin genel bir özetini sunmaktadır. Konuları bütüncül bir şekilde anlamak, neden-sonuç ilişkilerini kurmak ve kritik noktaları hatırlamak, testlerde başarılı olmanız için çok önemlidir. Başarılar dilerim!