Merhaba Sevgili 7. Sınıf Öğrencileri,

Bu ders notu, Avrupa'da yaşanan büyük değişimleri ve bu değişimlerin Osmanlı Devleti üzerindeki etkilerini daha iyi anlamanız için hazırlandı. Karşınıza çıkabilecek test sorularında başarılı olmanız için gerekli temel bilgileri ve önemli ipuçlarını burada bulacaksınız. Unutmayın, tarih birbiriyle bağlantılı olaylar zinciridir. Bu olayların nedenlerini, sonuçlarını ve birbirleriyle ilişkilerini kavradığınızda, konular çok daha anlamlı hale gelecektir.

Özet

Bu test, Avrupa'da Yeni Çağ'da başlayan ve modern dünyanın temellerini atan Coğrafi Keşifler, Matbaanın İcadı, Rönesans, Reform Hareketleri, Aydınlanma Çağı, Sanayi İnkılabı ve Fransız İhtilali gibi önemli gelişmeleri kapsamaktadır. Bu notlar, bu olayların temel özelliklerini, nedenlerini ve sonuçlarını özetleyerek sınav öncesi hızlı bir tekrar yapmanızı sağlayacaktır.

1. Avrupa'da Büyük Değişimlerin Başlangıcı: Coğrafi Keşifler ve Matbaa

• Coğrafi Keşifler: Avrupalıların yeni ticaret yolları bulmak, değerli madenlere ulaşmak ve Hristiyanlığı yaymak gibi amaçlarla başlattıkları deniz yolculuklarıdır.
• Nedenleri:
  • Doğu'nun zenginliklerine ulaşma isteği (İpek ve Baharat Yolları'nın Osmanlı kontrolünde olması).
  • Hristiyanlığı yayma (misyonerlik).
  • Cesur gemicilerin yetişmesi ve gemicilik teknolojilerindeki gelişmeler (pusula, haritacılık).
  • Kralların keşifleri desteklemesi.
• Sonuçları:
  • Ekonomik: Yeni ticaret yolları bulundu, Akdeniz limanları önemini kaybetti, Atlas Okyanusu limanları önem kazandı. Avrupa'ya bol miktarda altın ve gümüş geldi, sermaye birikimi arttı. Sömürgecilik başladı.
  • Kültürel: Yeni bitki, hayvan ve ırklar tanındı. Avrupa'da sanat ve bilime destek veren zengin bir tüccar sınıfı (Mesen sınıfı) oluştu, bu da Rönesans'a zemin hazırladı.
  • Siyasi: Sömürge imparatorlukları kuruldu.
  • Dinî: Hristiyanlık yeni coğrafyalara yayıldı.
• Matbaanın İcadı: Johannes Gutenberg tarafından geliştirilen matbaa, kitapların daha hızlı ve ucuz basılmasını sağladı.
• Etkileri:
  • Okuma-yazma oranı arttı.
  • Bilgi ve yeni düşünceler hızla yayıldı.
  • Rönesans ve Reform hareketlerinin yayılmasında kilit rol oynadı.

⚠️ Dikkat: Coğrafi Keşiflerin nedenleri arasında "demokrasi anlayışının yerleşmesi" gibi bir ifade yer almaz. Keşifler daha çok ekonomik, dini ve askeri gerekçelerle yapılmıştır.

2. Yeniden Doğuş: Rönesans

• Tanımı: Avrupa'da 15. ve 16. yüzyıllarda bilim, sanat, edebiyat ve mimari alanlarında yaşanan büyük gelişme ve yenilenme hareketidir. "Yeniden doğuş" anlamına gelir.
• İtalya'da Başlama Nedenleri:
  • Önemli ticaret yollarının kesişim noktasında olması ve ekonomik zenginliği.
  • Eski Roma ve Yunan kültürüne ait eserlerin İtalya'da bulunması.
  • Roma'nın Hristiyanlığın merkezi olması ve İslam kültüründen etkilenmesi.
  • Özgür düşünce ortamının olması ve krallıkların varlığı.
  • Zengin sanat koruyucusu ailelerin (Mesenler) varlığı.
• Temel Özellikleri:
  • Hümanizm: İnsan ve insan aklını merkeze alan düşünce akımı.
  • Bilimsel ve sanatsal faaliyetlerde büyük bir hızlanma.
  • Deney ve gözlem ön plana çıktı.
• Önemli Temsilcileri: Leonardo da Vinci (ressam, heykeltıraş, mucit, müzisyen, mimar, tıp bilimci), Michelangelo, Rafael, Donatello gibi çok yönlü sanatçılar ve bilim insanları.
• Sonuçları:
  • Bilimsel ve sanatsal faaliyetler hızlandı.
  • Edebiyat, heykel, mimari gibi birçok alanda yenilikler yapıldı.
  • Reform Hareketleri'ne zemin oluşturdu.
  • Skolastik düşünce zayıfladı.

⚠️ Dikkat: Rönesans'ın sonuçları arasında "dinin toplum üzerindeki etkisinin sona ermesi" gibi kesin bir ifade yer almaz. Dinî etki zayıflamış ancak tamamen sona ermemiştir.

3. Dinde Yenilenme: Reform Hareketleri

• Tanımı: 16. yüzyılda Katolik Kilisesi'ndeki bozulmalara karşı başlatılan dinî yenilenme hareketidir.
• Nedenleri:
  • Kilisenin zenginleşmesi ve yozlaşması (endüljans satışı, aforoz gibi uygulamalar).
  • İncil'in farklı dillere çevrilmesiyle kilisenin öğretileriyle çelişen gerçeklerin ortaya çıkması.
  • Matbaanın etkisiyle yeni düşüncelerin hızla yayılması.
  • Rönesans'ın etkisiyle kiliseye olan güvenin azalması.
• Başlangıcı ve Yayılması: Almanya'da Martin Luther'in 95 maddelik bildirisiyle başladı ve kısa sürede tüm Avrupa'ya yayıldı.
• Önemli Sonuçları:
  • Din ve Vicdan Özgürlüğü: 1555 Augsburg Antlaşması ile Alman prensleri istedikleri mezhebi seçme ve kendi topluluklarına kabul ettirme hakkı kazandı. Din ve siyaset iç içe geçmeye devam etti, ancak dinî hoşgörü yolunda adımlar atıldı.
  • Eğitim faaliyetleri kilisenin elinden alındı, laik eğitim anlayışı güçlendi.
  • Kilisenin otoritesi zayıfladı.
  • Yeni mezhepler ortaya çıktı (Protestanlık, Kalvenizm vb.).
  • Avrupa'da din savaşları yaşandı.

💡 İpucu: Reform hareketleri sonucunda Katolik mezhebi ortaya çıkmamıştır, tam tersine Katolik mezhebi zayıflamış ve yeni mezhepler ortaya çıkmıştır.

4. Akıl ve Bilimin Çağı: Aydınlanma

• Tanımı: 17. ve 18. yüzyıllarda Avrupa'da akıl, deney ve gözlemin ön plana çıktığı, bilimsel düşüncenin önem kazandığı, felsefe ve siyaset alanlarında büyük gelişmelerin yaşandığı dönemdir.
• Temel Özellikleri:
  • Akılcılık ve bilimsel düşünce ön plandadır (pozitif düşünce).
  • Deney ve gözlem metodu yaygınlaştı.
  • Otoriteler (krallar, kilise) ve geleneksel düşünceler sorgulanmaya başlandı.
  • İnsan hakları, özgürlük, eşitlik gibi kavramlar gelişti.
• Rönesans ve Reform ile İlişkisi: Rönesans ve Reform hareketlerinin yarattığı düşünce özgürlüğü ortamı, Aydınlanma Çağı'nın ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır.
• Önemli Düşünürler: Descartes, Newton, Rousseau, Voltaire, Montesquieu gibi bilim insanları ve filozoflar bu dönemin önemli temsilcileridir. (Aristo ise Antik Yunan filozofudur, Aydınlanma Çağı'nda yaşamamıştır.)

5. Üretimde Devrim: Sanayi İnkılabı

• Tanımı: 18. yüzyılda İngiltere'de başlayan, insan ve hayvan gücüne dayalı üretimden makine gücüne dayalı üretime geçiş sürecidir.
• Temel Özelliği: Buhar gücüyle çalışan makinelerin icadı ve fabrikaların kurulmasıyla üretimde büyük bir artış yaşanmıştır. "Çarklar dönmeye başladı" ifadesi bu dönemi sembolize eder.
• Sonuçları:
  • Üretim arttı, maliyetler düştü.
  • Şehirleşme hızlandı, işçi sınıfı ve burjuva sınıfı ortaya çıktı.
  • Hammadde ve pazar arayışı hızlandı, sömürgecilik daha da arttı.
  • Çevre sorunları ve işçi hakları sorunları ortaya çıktı.

6. Eşitlik, Özgürlük, Adalet: Fransız İhtilali

• Tanımı: 1789 yılında Fransa'da mutlakiyet yönetimine karşı halkın başlattığı, evrensel sonuçlar doğuran büyük bir toplumsal harekettir.
• Nedenleri:
  • Fransa'daki ekonomik sıkıntılar ve halkın ağır vergiler altında ezilmesi.
  • Sosyal eşitsizlikler (soyluların ve din adamlarının ayrıcalıkları).
  • Aydınlanma Çağı düşünürlerinin yaydığı özgürlük, eşitlik, adalet fikirleri.
  • Mutlakiyetçi kraliyet yönetiminin halkın taleplerini dikkate almaması.
• Gelişimi ve Temel Belgeleri: Halkın ayaklanmasıyla başladı. "İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirisi" ilan edildi. Bu bildiri milli egemenlik, hürriyet, mülkiyet, güvenlik ve zulme karşı direnme gibi temel hak ve hürriyetleri içeriyordu.
• Sonuçları:
  • Fransa'da monarşi yıkıldı, yerine cumhuriyet kuruldu.
  • Evrensel Nitelikli Kavramlar: Milliyetçilik, eşitlik, özgürlük, adalet gibi kavramlar tüm dünyaya yayıldı.
  • Yeni Çağ sona erdi, Yakın Çağ başladı.
  • Mutlakiyetçi yönetimler zayıfladı, demokratikleşme hareketleri hızlandı.
  • Milliyetçilik akımı çok uluslu imparatorlukların (Osmanlı Devleti, Avusturya-Macaristan gibi) dağılmasına neden oldu.

⚠️ Dikkat: Fransız İhtilali'nin sömürgecilik anlayışının ortaya çıkmasına doğrudan sebep olduğu söylenemez. Sömürgecilik Coğrafi Keşiflerle başlamış ve Sanayi İnkılabı ile hızlanmıştır.

Umarım bu ders notları, Avrupa'da yaşanan bu önemli gelişmeleri daha iyi anlamanıza ve sınavlarınızda başarılı olmanıza yardımcı olur. Başarılar dilerim!