Merhaba sevgili 7. sınıf öğrencileri!

Bu ders notu, "Avrupa'da Uyanış (Avrupa'da Yaşanan Gelişmelerin Osmanlı Devleti'ne Etkileri)" ünitesindeki kritik konuları anlamanız ve testlerde başarılı olmanız için hazırlandı. Avrupa'da yaşanan büyük değişimleri ve bu değişimlerin Osmanlı Devleti üzerindeki etkilerini adım adım inceleyeceğiz. Hazırsanız, öğrenmeye başlayalım!

🎓 7. Sınıf Avrupa'da Uyanış (Avrupa'da Yaşanan Gelişmelerin Osmanlı Devleti'ne Etkileri) Test 2 - Ders Notu ve İpuçları

Bu test, Avrupa'da 15. yüzyıldan itibaren başlayan ve tüm dünyayı etkileyen önemli gelişmeleri (Rönesans, Reform, Coğrafi Keşifler, Sanayi İnkılabı ve Fransız İhtilali) ve bu gelişmelerin Osmanlı Devleti'ne yansımalarını kapsamaktadır. Konuları iyi anlamak, olaylar arasındaki neden-sonuç ilişkilerini kurmak ve Osmanlı'ya etkilerini bilmek, başarınız için anahtardır.

Avrupa'da Uyanışın Temelleri ve Bilimsel Gelişmeler

• Haçlı Seferleri'nin Rolü: Avrupa, Haçlı Seferleri sırasında İslam dünyasındaki birçok bilimsel ve teknik buluşu (barut, matbaa, kâğıt, pusula gibi) kendi topraklarına taşıdı. Bu buluşlar, Avrupa'nın ilerlemesi için önemli bir zemin hazırladı.
• Buluşların Etkisi: Özellikle kâğıt ve matbaanın yaygınlaşması, bilginin daha hızlı ve ucuz yayılmasını sağlayarak okuma-yazma oranını artırdı ve bilimsel ilerlemeyi hızlandırdı. Pusula ise Coğrafi Keşifler için vazgeçilmez bir araç oldu.
• Skolastik Düşünceden Pozitif Düşünceye: Orta Çağ'da kilisenin dogmatik (sorgulanamaz) düşüncesi olan skolastik düşünce, bu buluşlar ve sonrasındaki gelişmelerle zayıflamaya başladı. Yerini deney ve gözleme dayalı, akılcı ve pozitif düşünceye bıraktı.

⚠️ Dikkat: Bu temel buluşlar, hem Coğrafi Keşifler'in, hem Rönesans'ın hem de Reform'un yaşanmasında önemli rol oynamıştır. Yani hepsi birbiriyle bağlantılıdır!

Rönesans: Sanatın ve Bilimin Yeniden Doğuşu

Tanımı: 15. ve 16. yüzyıllarda İtalya'da başlayıp tüm Avrupa'ya yayılan, bilim, sanat, edebiyat ve felsefe alanlarında yaşanan büyük bir yeniden doğuş ve gelişim hareketidir.

• Nedenleri:
  • Kâğıt ve matbaanın yaygınlaşmasıyla bilginin kolay ulaşılabilir hale gelmesi.
  • Eğitimin kilisenin etkisinden kısmen kurtulmaya başlaması.
  • Antik Yunan ve Roma eserlerinin incelenmesi ve bu kültürün yeniden keşfi.
  • Zenginleşen tüccar ve soylu sınıfının (Mesenler) sanatı ve bilim insanlarını desteklemesi.
  • Dünyanın yuvarlak olduğunun anlaşılması gibi bilimsel gelişmeler.
• Önemli Kişiler: Leonardo da Vinci (resim, heykel, mühendislik alanında çok yönlü çalışmalar), Michelangelo, Rafael gibi sanatçılar bu dönemin önde gelen isimleridir.
• Sonuçları:
  • Skolastik düşünce önemini kaybetti; yerini hümanizm (insan ve insani değerlere önem veren düşünce), sorgulayıcı ve eleştirel düşünceye bıraktı.
  • Bilim, sanat, felsefe ve mimaride büyük gelişmeler yaşandı. Yeni mimari tarzlar (Barok gibi), insan anatomisi incelemeleri ve oran kullanımı yaygınlaştı.
  • Aydınlanma Çağı'na zemin hazırlandı.
  • Din adamlarına olan güven azaldı, bu durum Reform hareketlerinin başlamasına ortam hazırladı.
  • Özgür düşünce, deney ve gözlem ön plana çıktı.

💡 İpucu: Rönesans, doğrudan Sanayi İnkılabı ile ilişkili değildir. Rönesans daha çok düşünsel, sanatsal ve bilimsel bir dönüşümdür; Sanayi İnkılabı ise üretim ve teknoloji alanında bir devrimdir.

Reform: Dinde Yeniden Yapılanma

Tanımı: 16. yüzyılda Katolik Kilisesi'ndeki bozulmalara ve uygulamalara karşı başlayan, dinde yenilik ve düzenleme hareketleridir.

• Nedenleri:
  • Kilisenin zenginleşmesi, yozlaşması ve endüljans (günah affı belgesi) satışı gibi uygulamaları.
  • Rönesans'ın etkisiyle eleştirel düşüncenin yayılması ve kilisenin otoritesinin sorgulanması.
  • Matbaa sayesinde İncil'in farklı dillere çevrilerek halk tarafından okunabilmesi.
  • Din adamlarına duyulan güvenin azalması.
• Öncüsü ve Yeri: Reform hareketleri ilk defa Almanya'da Martin Luther tarafından başlatılmıştır.
• Sonuçları:
  • Avrupa'da mezhep birliği bozuldu. Katolik mezhebinin yanı sıra Protestanlık, Kalvenizm, Anglikanizm gibi yeni mezhepler ortaya çıktı.
  • Mezhep savaşları yaşandı ve Avrupa'da siyasi bölünmeler arttı.
  • Kilisenin eğitim üzerindeki etkisi azaldı, laik eğitim anlayışının temelleri atıldı.
  • Din ve vicdan özgürlüğü kavramları gelişti.
• Osmanlı Devleti'ne Etkileri: Avrupa'da yaşanan mezhep çatışmaları ve siyasi bölünmeler, Osmanlı Devleti'nin özellikle Balkanlar'daki ilerlemesini kolaylaştırmıştır. Avrupa devletleri kendi iç sorunlarıyla uğraşırken, Osmanlı daha rahat hareket etme imkanı bulmuştur.

Coğrafi Keşifler: Yeni Dünyalara Yelken Açmak

Tanımı: 15. ve 16. yüzyıllarda Avrupalı denizcilerin yeni ticaret yolları ve kıtalar bulmak amacıyla yaptıkları büyük deniz yolculuklarıdır.

• Nedenleri:
  • Pusulanın kullanılması, coğrafya biliminin ilerlemesi ve açık denizlere dayanıklı gemilerin yapılması gibi teknik gelişmeler.
  • İpek ve Baharat Yollarının Osmanlı Devleti'nin kontrolünde olması ve yüksek vergiler nedeniyle Avrupalıların yeni ticaret yolları arayışı.
  • Hristiyanlığı yayma ve yeni zenginlik kaynakları bulma isteği.
• Önemli Araçlar: Pusula, Coğrafi Keşifler'in en önemli araçlarından biridir.
• Sonuçları:
  • Yeni kıtalar (Amerika gibi) ve ticaret yolları bulundu.
  • Akdeniz limanları önemini kaybederken, Atlas Okyanusu kıyısındaki limanlar önem kazandı.
  • Avrupa'ya bol miktarda altın, gümüş ve yeni ürünler (patates, domates, tütün vb.) geldi, bu da Avrupa'nın zenginleşmesini sağladı.
  • Sömürgecilik faaliyetleri hız kazandı.
• Osmanlı Devleti'ne Etkileri: İpek ve Baharat Yollarının önemini kaybetmesi, Osmanlı Devleti'nin gümrük gelirlerinde azalmaya neden olarak ekonomisini olumsuz etkilemiştir.

Sanayi İnkılabı: Üretimde Büyük Dönüşüm

Tanımı: 18. yüzyılda İngiltere'de başlayarak insan ve hayvan gücüne dayalı üretimden, makine gücüne dayalı fabrikasyon üretime geçiş sürecidir.

• Sonuçları:
  • Fabrikasyon üretime geçilmesiyle seri ve ucuz mal üretimi arttı.
  • El tezgahları ve küçük atölyeler önemini kaybetti, birçok zanaatkar işsiz kaldı.
  • Üretim artışı, hammadde ve pazar arayışını hızlandırdı, bu da sömürgeciliğin daha da yaygınlaşmasına yol açtı.
  • Kentleşme hızlandı, işçi sınıfı ortaya çıktı ve sosyal sorunlar yaşandı.
• Osmanlı Devleti'ne Etkileri:
  • Kapitülasyonlar (Avrupalı devletlere verilen ayrıcalıklar) nedeniyle Avrupa'da üretilen ucuz ve bol mallar Osmanlı pazarına kolayca girdi.
  • Bu durum, Osmanlı'nın yerli üretimini ve el tezgahlarını olumsuz etkileyerek yerli ekonominin çökmesine neden oldu.
  • Osmanlı Devleti, bu duruma karşı kendi kaynaklarını kullanarak yerli malı kullanımını özendirme gibi önlemler almaya çalıştı. Ancak dışa bağımlılık giderek arttı.

Fransız İhtilali: Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik

Tanımı: 1789 yılında Fransa'da mutlak krallık yönetimine karşı halkın başlattığı, özgürlük, eşitlik, adalet ve milliyetçilik gibi fikirleri tüm dünyaya yayan büyük toplumsal ve siyasi bir olaydır.

• Nedenleri:
  • Fransa'daki ekonomik sıkıntılar, halkın ağır vergiler altında ezilmesi.
  • Krallığın baskıcı yönetimi ve soyluların geniş ayrıcalıklara sahip olması.
  • Aydınlanma düşünürlerinin (Montesquieu, Rousseau, Voltaire) fikirlerinin halk arasında yayılması.
• Önemli Kavramlar ve Belgeler: Fransız İhtilali ile birlikte "İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirisi" yayınlandı. Bu bildiri, "Her insan doğuştan hürdür ve değerleriyle eşittir" ilkesini vurgulayarak insan hakları, millet egemenliği ve demokrasi gibi kavramları ön plana çıkardı. Milliyetçilik fikri de bu ihtilalle dünyaya yayıldı.
• Sonuçları:
  • Avrupa'da demokratik hareketler hızlandı ve insan haklarına yönelik gelişmeler yaşandı.
  • Mutlak krallıklar zayıfladı, anayasal yönetimler ve cumhuriyet fikirleri yaygınlaştı.
  • Milliyetçilik akımı dünyaya yayıldı. Bu akım, her milletin kendi devletini kurması gerektiği fikrini savundu.
• Osmanlı Devleti'ne Etkileri:
  • Fransız İhtilali ile yayılan milliyetçilik fikri, çok uluslu bir yapıya sahip olan Osmanlı Devleti'ni olumsuz etkiledi.
  • Osmanlı bünyesindeki farklı milletler (Rumlar, Sırplar, Bulgarlar vb.) kendi bağımsız devletlerini kurmak için ayaklanmaya başladı. Bu durum, Osmanlı Devleti'nin dağılmasını hızlandıran temel sebeplerden biri oldu.

Genel İpuçları ve Bağlantılar

• Bu gelişmelerin hepsi birbiriyle bağlantılıdır. Örneğin, Rönesans eleştirel düşünceyi geliştirerek Reform'a zemin hazırlamış, Haçlı Seferleri ile gelen buluşlar Coğrafi Keşifler ve Rönesans'ı mümkün kılmıştır.
• Her bir gelişmenin Osmanlı Devleti üzerindeki olumlu veya olumsuz etkilerini iyi öğrenin. Özellikle milliyetçilik akımının Osmanlı'nın çok uluslu yapısı üzerindeki yıkıcı etkisi çok önemlidir.
• Kronolojiye dikkat edin: Genellikle Haçlı Seferleri'nin etkisiyle buluşlar Avrupa'ya taşınır, ardından Coğrafi Keşifler ve Rönesans başlar, sonra Reform gelir. Sanayi İnkılabı ve Fransız İhtilali ise daha sonraki dönemlerde yaşanan büyük dönüşümlerdir.

Bu notları tekrar ederek ve olaylar arasındaki ilişkileri kurarak konuyu çok daha iyi anlayacak ve testlerde başarılı olacaksınız. Başarılar dilerim!