Merhaba sevgili 7. sınıf öğrencileri!

Bu ders notu, "7. Sınıf Beylikten Cihan Devletine (Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu) Test 3" testindeki soruları temel alarak, Osmanlı Devleti'nin kuruluş dönemi ve erken yükselişini anlamanıza yardımcı olacak kapsamlı bir rehber niteliğindedir. Bu notlar sayesinde, testte karşılaşabileceğiniz konuları pekiştirecek ve sınavlara daha iyi hazırlanabileceksiniz.

🎓 7. Sınıf Beylikten Cihan Devletine (Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu) Test 3 - Ders Notu ve İpuçları

Bu test, Osmanlı Devleti'nin kuruluş aşamasındaki siyasi, askeri, sosyal ve ekonomik yapılarını, önemli padişahlarını, uyguladığı politikaları ve devleti kısa sürede büyüten temel faktörleri kapsamaktadır. Hazırladığımız bu notlar, konuları daha iyi kavramanıza yardımcı olacaktır.

I. Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Ortamı ve Yükselişini Kolaylaştıran Faktörler

• Anadolu'daki Siyasi Durum: Osmanlı Devleti kurulduğunda Anadolu'da birçok Türk beyliği bulunuyordu. Bu beylikler arasında yaşanan siyasi mücadeleler, Osmanlı'nın Batı'ya yönelerek büyümesini kolaylaştırmıştır.
• Bizans İmparatorluğu'nun Zayıflığı: Osmanlı'nın komşusu olan Bizans İmparatorluğu, taht kavgaları, iç karışıklıklar ve ekonomik sorunlarla boğuşuyordu. Bu durum, Osmanlı'nın Bizans topraklarında ilerlemesini hızlandırmıştır.
• Coğrafi Konum: Osmanlı Beyliği, Bizans sınırında (uç beyliği) kurulmuştur. Bu konum, gaza ve cihat anlayışıyla fetihler yapma imkanı sunmuş, aynı zamanda Anadolu'daki diğer beyliklerle doğrudan çatışmayı geciktirmiştir.
• Yetenekli Padişahlar ve Yöneticiler: Osmanlı Devleti'nin ilk padişahları (Osman Bey, Orhan Bey, I. Murat, Yıldırım Bayezid), devletin büyümesinde ve teşkilatlanmasında önemli rol oynamışlardır.
• Adaletli ve Hoşgörülü Yönetim (İstimalet Politikası): Osmanlı Devleti, fethedilen topraklardaki halka din, dil ve inanç özgürlüğü tanımıştır. Bu hoşgörülü yaklaşım, fetihlerin kalıcı olmasını sağlamış ve halkın Osmanlı yönetimine bağlılığını artırmıştır.
• Gaza ve Cihat Anlayışı: İslam'ı yayma ve düşmanla mücadele etme düşüncesi, Osmanlı askerlerinin ve halkının fetihlere katılma motivasyonunu yükseltmiştir.
• Sosyal ve Dini Zümrelerin Desteği: Ahiler (esnaf teşkilatı), Gaziyan-ı Rum (savaşçı dervişler), Abdalan-ı Rum (Anadolu dervişleri) ve Bacıyan-ı Rum (Anadolu kadınları) gibi gruplar, Osmanlı'nın kuruluş ve yükseliş sürecine önemli destekler sağlamıştır.

⚠️ Dikkat: Osmanlı'nın kısa sürede büyümesinin tek bir nedeni yoktur; yukarıdaki faktörlerin birleşimi bu başarıyı getirmiştir.

II. Kayı Boyu'nun Anadolu'ya Gelişi ve Yerleşimi

• Malazgirt Savaşı Sonrası: 1071 Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu'ya Türk göçleri hızlanmıştır. Kayı Boyu da bu göçlerle Anadolu'ya gelmiştir.
• Türkiye Selçuklu Devleti'nin Rolü: Türkiye Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubat, Kayıları önce Ankara-Karacadağ yöresine, ardından Bizans sınırına yakın Söğüt ve Domaniç bölgesine uç beyliği olarak yerleştirmiştir. Bu durum, Kayıların Bizans'a karşı gaza yapmasını kolaylaştırmıştır.

III. Osmanlı Askeri Teşkilatlanması

• Tımarlı Sipahiler:
  • Devletten doğrudan maaş almazlar, kendilerine verilen "tımar" adı verilen dirlik topraklarından elde ettikleri gelirle geçinirler ve atlı asker yetiştirirler.
  • Savaş zamanı orduya katılır, barış zamanı ise bulundukları bölgenin güvenliğini sağlar ve tarımsal üretimi denetlerler.
  • Taşrada (merkezden uzak bölgelerde) devlet otoritesinin ve güvenliğin sağlanmasında, üretimin devamlılığında önemli rol oynamışlardır.
• Kapıkulu Ocakları (Yeniçeriler):
  • Devşirme sistemiyle yetiştirilen, başkentte bulunan ve üç ayda bir "ulufe" adı verilen maaş alan profesyonel askerlerdir.
  • Osmanlı merkez ordusunun en önemli ve kalabalık bölümünü oluşturmuşlardır.
• Akıncılar:
  • Sınır boylarında bulunan hafif atlı öncü birliklerdir.
  • Sınırları korumak, düşman topraklarında keşif ve istihbarat yapmakla görevlidirler.
• Devşirme Sistemi:
  • Osmanlı Devleti'nin Hristiyan tebaasından küçük yaştaki erkek çocukların alınarak sıkı bir eğitimden geçirilmesi ve yeteneklerine göre askeri (Yeniçeri) veya idari (Enderun) kadrolarda görevlendirilmesidir.
  • I. Murat döneminde kurulmuştur.

💡 İpucu: Tımarlı Sipahiler taşrada güvenlik ve üretimle ilgilenirken, Yeniçeriler merkezde padişaha bağlı, maaşlı profesyonel askerlerdir.

IV. Osmanlı Fetih Politikaları ve Yönetim Anlayışı

• İskân Politikası:
  • Osmanlı'nın fethedilen topraklara Anadolu'dan Türkmenleri yerleştirme politikasıdır.
  • Amaçları:
    • Fethedilen yerleri Türkleştirmek ve İslamlaştırmak.
    • Bölgede kalıcı egemenlik sağlamak.
    • Boş ve verimli arazileri tarıma açarak üretimi ve vergi gelirlerini artırmak.
    • Anadolu'daki göçebe Türkleri yerleşik hayata geçirerek düzeni sağlamak.
  • Uygulama: Yerleştirilen halka bir süre vergi muafiyeti tanınmış, tohum ve tarım aletleri desteği verilmiştir.
• Rumeli'ye Geçiş:
  • Osmanlı Devleti'nin Rumeli'ye (Balkanlar'a) ilk kez geçişi, Orhan Bey döneminde Çimpe Kalesi'nin alınmasıyla gerçekleşmiştir. Bu kale, Bizans'a yapılan yardım karşılığında hediye edilmiştir.
  • Bu geçiş, Osmanlı'nın Balkanlardaki fetihlerinin başlangıcı olmuştur.

V. Önemli Padişahlar ve Dönemleri

• Osman Bey:
  • Osmanlı Devleti'nin kurucusu ve ilk padişahıdır.
  • Orhan Bey'e verdiği nasihatlerde "ilim ehli" insanlara değer verilmesini, bilimin önemini vurgulamıştır.
• Orhan Bey:
  • İlk düzenli orduyu kurdu.
  • İlk medreseyi (İznik Medresesi) açtı.
  • Bursa'yı fethederek başkent yaptı.
  • Çimpe Kalesi'ni alarak Rumeli'ye ilk geçişi sağladı.
• I. Murat:
  • Devşirme Sistemi'ni ve Yeniçeri Ocağı'nı kurdu.
  • Haçlılarla yapılan ilk büyük savaş olan Sırpsındığı Savaşı'nı kazandı.
  • Anadolu Türk siyasi birliğini sağlamak için Germiyanoğulları'ndan çeyiz yoluyla Kütahya'yı, Hamitoğulları'ndan parayla Isparta ve çevresini aldı.
• I. Mehmet (Çelebi Mehmet):
  • Ankara Savaşı sonrası yaşanan ve devleti dağılma tehlikesiyle karşı karşıya bırakan "Fetret Devri"ne son verdi.
  • Devleti yeniden toparladığı ve birliği sağladığı için "Osmanlı Devleti'nin İkinci Kurucusu" olarak kabul edilir.
  • Denizlerde Venedik ile ilk deniz savaşını yaptı, ancak bu savaşta başarılı olamadı.
• II. Mehmet (Fatih Sultan Mehmet):
  • Osmanlı Devleti'nde ilk altın para onun döneminde bastırılmıştır. Bu, ekonomik gücün ve bağımsızlığın bir göstergesidir.

VI. Osmanlı Ekonomik ve Sosyal Yapısı

• Tımar Sistemi: Askeri, idari ve ekonomik birçok faydası olan toprak yönetim sistemidir. Üretimin sürekliliğini, devlet otoritesinin yayılmasını ve devlete yük olmadan asker yetiştirilmesini sağlamıştır.
• İltizam Sistemi: Devletin vergi gelirlerini toplamak için uyguladığı bir yöntemdir. Vergi toplama hakkı, belirli bir bedel karşılığında mültezim adı verilen kişilere devredilir ve bu sayede hazineye peşin para sağlanırdı.
• Para Basımı: Bir devletin ekonomik bağımsızlığının ve gücünün önemli bir göstergesidir. İlk altın para Fatih Sultan Mehmet döneminde basılmıştır.

VII. Eğitim ve Bilim

• Osmanlı Devleti, kuruluşundan itibaren bilime ve eğitime önem vermiştir.
• İznik Medresesi: Orhan Bey döneminde açılan ilk Osmanlı medresesidir.
• Davud-i Kayseri: İznik Medresesi'nin ilk müderrisi (öğretim görevlisi) olan önemli bir alimdir. Dini ilimlerde (tefsir, hadis, fıkıh, tasavvuf) gelişmiş, farklı coğrafyalarda (Karaman, Kahire, Bursa) eğitim görmüş ve eserler vermiştir.
• Osman Bey'in Orhan Bey'e nasihatinde "ilim ehli" insanlara değer verilmesini vurgulaması, bilimin devlet yönetimindeki önemini gösterir.

Bu ders notları, Osmanlı Devleti'nin kuruluş ve yükseliş dönemine dair temel bilgileri özetlemektedir. Konuları tekrar ederken bu notları kullanabilir, anlamadığınız yerleri öğretmenlerinize sorabilirsiniz. Başarılar dileriz!