Merhaba sevgili 7. sınıf öğrencileri!

Bu ders notu, "Beylikten Cihan Devletine (Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu)" ünitesi kapsamında karşınıza çıkabilecek önemli konuları ve kavramları pekiştirmeniz için hazırlandı. Test sorularını analiz ederek, Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan yükselişine kadarki süreci, yönetim anlayışını, uyguladığı politikaları ve önemli olayları kapsayan kapsamlı bir özet çıkardık. Bu notlar sayesinde sınavlara daha bilinçli ve hazırlıklı gireceksiniz!

Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Ortamı ve Nedenleri

• Coğrafi Konum: Osmanlı Beyliği, Bizans İmparatorluğu'nun zayıf sınırında, bir "uç beyliği" olarak kuruldu. Bu durum, beyliğe sürekli fetih yapma ve genişleme imkanı sağladı.
• Bizans'ın Durumu: Kuruluş döneminde Bizans İmparatorluğu oldukça zayıftı. Tekfurlar (Bizans valileri) merkezi otoriteye bağlı değildi ve kendi aralarında mücadele ediyorlardı. Bu durum, Osmanlı'nın Bizans topraklarında ilerlemesini kolaylaştırdı.
• Anadolu'daki Siyasi Durum: Anadolu'da Moğol baskısı (İlhanlılar) vardı. Türkmen beylikleri batı Anadolu'ya doğru göç ediyordu. Osmanlı, bu Türkmenleri kendi bünyesine katarak güçlendi.
• Gaza ve Cihad Anlayışı: Osmanlı Devleti, İslamiyet'i yayma (gaza) ve Hristiyan dünyasıyla mücadele (cihad) anlayışını benimseyerek, hem dini bir motivasyon kazandı hem de Anadolu'daki diğer Türkmen beyliklerinin desteğini aldı.
• Ahilerin Desteği: Esnaf ve zanaatkarların örgütlendiği Ahilik teşkilatı, Osmanlı'nın kuruluşunda ve güçlenmesinde önemli bir destekçi oldu.

⚠️ Dikkat: Osmanlı'nın kısa sürede büyümesinin nedenleri arasında "asimile politikası" yer almaz. Osmanlı, fethettiği yerlerdeki halkın dinine, diline ve kültürüne müdahale etmeyen bir hoşgörü politikası izlemiştir.

Osmanlı Yönetim ve Toplum Yapısı

• Merkeziyetçi Devlet Anlayışı: Osmanlı Devleti'nde padişah, devletin mutlak hakimiydi. İdari, askeri, mali ve hukuki tüm yetkilerin kaynağı padişahtı. Bu durum, güçlü bir merkezi otoriteyi gösterir.
• Adalet ve Hoşgörü (İstimalet Politikası): Osmanlı Devleti, fethettiği yerlerde yaşayan farklı dil, din ve kültürden milletlere karşı adil ve hoşgörülü bir yönetim sergiledi. Halkın inanç ve kültürlerine müdahale etmedi, ibadet özgürlüğü tanıdı. Bu politika, fethedilen halkın devlete olan bağlılığını artırdı ve toplumsal huzuru sağladı.
• Toplumsal Çeşitlilik: Genişleyen sınırlar sayesinde Osmanlı topraklarında birçok farklı millet bir arada yaşadı. Osmanlı, bu çeşitliliği bir zenginlik olarak gördü ve birlikte yaşam kültürünü geliştirdi.
• Konargöçerlerin Rolü: Osmanlı ekonomisinde hayvancılıkla uğraşan konargöçerler, et, süt, peynir gibi temel ihtiyaçları karşılarken, aynı zamanda ticari hayatı canlandırdılar. Savaş zamanlarında orduya erzak ve nakliye hizmeti verdiler, yol güvenliğine katkı sağladılar. Bu durum, konargöçerlerin hem ekonomik hem de askeri alanda önemli katkıları olduğunu gösterir.
• Tarım ve Üretimde Süreklilik: Osmanlı Devleti, tarımsal üretimin sürekliliğini sağlamak amacıyla çeşitli önlemler aldı. Örneğin, toprağını izinsiz ve geçerli bir neden olmaksızın terk eden çiftçilerden "Çift Bozan Vergisi" alınırdı. Bu vergi, üretimin aksamasını engellemeyi amaçlamıştır.

Osmanlı Devleti'nin Önemli Politikaları

• İskân Politikası: Osmanlı Devleti'nin Rumeli'deki fetihlerinden sonra Anadolu'dan getirdiği göçebe Türkmen aileleri buralara yerleştirme politikasıdır.
  • Amaçları:
    • Fethedilen yerlerin Türkleşmesini ve İslamlaşmasını sağlamak.
    • Balkanlardaki Osmanlı hakimiyetini güçlendirmek ve kalıcı hale getirmek.
    • Boş ve verimli arazileri işleyerek üretimi artırmak.
    • Bölgedeki asayişi sağlamak.
    • Göçebe Türkmenleri yerleşik hayata geçirmek.
  • Uygulaması: İskâna tabi tutulan halktan bir süre vergi alınmaz, ihtiyaçları karşılanır, boş araziler verilerek üretime katılmaları sağlanırdı.
  • Sonuçları: Fethedilen yerlerde imar faaliyetleri hızlandı, Osmanlı hakimiyeti pekişti, şehirler ve kasabalar gelişti, toplumsal huzur sağlandı.
• İstimalet Politikası: Yukarıda bahsedilen adalet ve hoşgörü politikasıdır. Fethedilen halkın gönlünü kazanmayı ve devlete bağlılığını sağlamayı amaçlar.

Osmanlı Kuruluş Dönemi Önemli Padişahlar ve Gelişmeler

• Osman Bey Dönemi (1299-1326):
  • Osmanlı Devleti'nin kurucusudur.
  • Bizans ile ilk önemli savaşlardan biri olan Koyunhisar (Bafeon) Savaşı yapıldı (1302). Bu savaş, Osmanlı'nın Bizans karşısındaki gücünü gösterdi.
• Orhan Bey Dönemi (1326-1359):
  • Bursa fethedilerek başkent yapıldı (1326).
  • Bizans ile Maltepe (Palekanon) Savaşı yapıldı (1329).
  • İznik (1331) ve İzmit (1337) fethedildi.
  • Karesioğulları Beyliği Osmanlı topraklarına katıldı (1345). Bu, Anadolu Türk siyasi birliğini sağlama yolundaki ilk adımdır.
  • Bizans'taki taht kavgalarından yararlanılarak Çimpe Kalesi alındı (1353). Bu olay, Osmanlı'nın Rumeli'ye ilk geçişidir ve Balkan fetihlerinin başlangıcıdır.
• I. Murad Dönemi (1359-1389):
  • Edirne fethedildi (1363) ve başkent yapıldı.
  • Haçlılarla Sırpsındığı Savaşı (1364) ve I. Kosova Savaşı (1389) yapıldı. Bu savaşlar, Balkanlardaki Osmanlı ilerleyişini pekiştirdi.
• Yıldırım Bayezid Dönemi (1389-1402):
  • Anadolu Türk siyasi birliğini sağlama yolunda önemli adımlar attı, birçok Türk beyliğini Osmanlı topraklarına kattı.
  • İstanbul'u kuşatan ilk Osmanlı padişahıdır.
  • Haçlılarla Niğbolu Savaşı'nı kazandı (1396). Bu zaferle Bulgar Krallığı Osmanlı topraklarına katıldı ve Avrupalıların Türkleri Balkanlardan çıkarma umutları azaldı.
  • Timur ile Ankara Savaşı'nı kaybetti (1402) ve esir düştü.
• Fetret Devri (1402-1413):
  • Ankara Savaşı sonrası Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi geçirdi. Yıldırım Bayezid'in oğulları arasında taht kavgaları yaşandı.
  • Bu dönemde Osmanlı Devleti'nin merkezi otoritesi zayıfladı, Anadolu'da kaybedilen beylikler yeniden kuruldu.
• Çelebi Mehmet Dönemi (1413-1421):
  • Fetret Devri'ne son vererek devleti yeniden toparladı ve birliği sağladı. Bu nedenle "Osmanlı Devleti'nin ikinci kurucusu" olarak anılır.
• II. Murad Dönemi (1421-1451):
  • Balkanlardaki Osmanlı hakimiyetini güçlendirdi.
  • Haçlılarla Varna Savaşı (1444) ve II. Kosova Savaşı'nı (1448) kazandı. Bu zaferler, Avrupalıların Türkleri Balkanlardan atma umutlarını tamamen tüketti ve Osmanlı'nın Balkanlardaki varlığını kalıcı hale getirdi.
  • Edirne-Segedin Antlaşması'nı imzaladı ancak Avrupa devletleri bu antlaşmaya uymadı.

💡 İpucu: Tarih şeritleri ve kronolojik sıralamalar, olaylar arasındaki neden-sonuç ilişkilerini anlamanıza yardımcı olur. Önemli fetihleri ve savaşları harita üzerinde takip etmek de konuları daha iyi kavramanı sağlar.

Bu ders notları, Osmanlı Devleti'nin kuruluş dönemindeki temel dinamikleri, yönetim anlayışını ve önemli olayları özetlemektedir. Konuları tekrar ederken bu notlardan faydalanarak bilgilerinizi pekiştirebilirsiniz. Başarılar dilerim!