🎓 7. Sınıf Beylikten Cihan Devletine (Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu) Test 1 - Ders Notu ve İpuçları

Bu ders notu, 7. sınıf "Beylikten Cihan Devletine" ünitesi kapsamında Osmanlı Devleti'nin kuruluş süreci, ilk dönemdeki yönetim, askeri ve sosyal yapısı, büyümesini etkileyen faktörler ve Anadolu'daki siyasi birliği sağlama çabaları gibi temel konuları kapsamaktadır. Sınav öncesi son tekrarınız için önemli bilgiler ve ipuçları içerir.

I. Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Süreci ve İlk Dönemleri

• Kayı Boyu ve Ertuğrul Gazi:
  • Oğuzların Kayı boyuna mensup olan Ertuğrul Gazi, Anadolu Selçuklu Devleti'nin uç beyliği olarak Bizans sınırında Söğüt ve Domaniç bölgelerine yerleşmiştir.
  • Bu dönemde Bizans ile mücadele edilmiş, aynı zamanda diplomasi yoluyla tekfurlarla iyi ilişkiler kurulmaya çalışılmıştır.
  • Kayılar, konargöçer bir yaşam sürdürmüş ve temel geçim kaynakları hayvancılık olmuştur.
• Osman Gazi Dönemi ve Bağımsızlık:
  • Ertuğrul Gazi'nin vefatından sonra yerine oğlu Osman Gazi geçmiştir.
  • Anadolu Selçuklu Devleti'nin zayıflaması ve Moğol baskısı nedeniyle, Osman Bey bağımsız hareket etme fırsatı bulmuştur.
  • Osman Bey, ele geçirdiği şehirlerde din ayrımı yapmadan herkese adaletli ve hoşgörülü davranmıştır. Bu durum, Osmanlı'nın siyasi bir güç olarak ortaya çıkışında önemli rol oynamıştır.
  • ⚠️ Dikkat: Osmanlı Devleti'nin kuruluş tarihi konusunda farklı tarihçi görüşleri bulunmaktadır. Kimi tarihçiler Karacahisar'ın alınması ve para basılmasını (1299), kimileri ise Koyunhisar Savaşı'nı (1302) kuruluş tarihi olarak kabul eder. Bu durum, tarih biliminde farklı yorumların olabileceğinin bir göstergesidir.
• Osmanlı'nın Kısa Sürede Büyümesinin Nedenleri:
  • Coğrafi Konum: Bizans sınırında (uç beyliği) bulunması, fetihleri kolaylaştırmıştır.
  • Bizans'ın Durumu: Bizans İmparatorluğu'nun iç karışıklıklar yaşaması ve tekfurların merkeze bağlı olmaması.
  • Anadolu'daki Siyasi Durum: Anadolu'da güçlü bir devletin olmaması ve diğer Türk beyliklerinin birbirleriyle mücadele etmesi.
  • Hoşgörü ve Adalet Politikası: Fethedilen yerlerde halka iyi davranılması, iskan politikası.
  • Ekonomik Nedenler: Önemli ticaret yolları üzerinde bulunması ve ticaretten gelir elde edilmesi.
  • Sağlam Askeri Teşkilat: Düzenli orduların kurulması ve askeri gücün artırılması.
  • Gaza ve Cihat Anlayışı: İslamiyet'i yayma düşüncesi.

II. Osmanlı Devleti'nde Yönetim ve Toplumsal Yapı

• Divan-ı Hümayun Üyeleri ve Görevleri:
  • Osmanlı Devleti'nin önemli yönetim organlarından biri Divan-ı Hümayun'dur.
  • Defterdar: Devletin mali işlerinden sorumlu, bütçeyi hazırlar, gelir ve giderleri hesaplar (Günümüzdeki Maliye Bakanı'na benzer).
  • Nişancı: Divan kararlarına ve belgelere padişahın tuğrasını çeker, fethedilen toprakların gelirlerine göre devlet görevlilerini dağıtır (Günümüzdeki Dışişleri Bakanı'na benzer).
  • Kazasker: Büyük davalara bakar, kadı ve müderris atamalarını yapar (Günümüzdeki Adalet ve Milli Eğitim Bakanı'na benzer).
  • 💡 İpucu: Sadrazam, padişahın mutlak vekili olup, Divan'a başkanlık eder ve padişah adına devlet işlerini yürütür. Sorularda genellikle diğer üyelerin görevleri üzerinden Sadrazam'ın görevleri eksik bırakılarak yanıltıcı seçenekler oluşturulabilir.
• Millet Sistemi:
  • Osmanlı Devleti'nin fethettiği yerlerdeki insanları ırk esasına göre değil, din esasına göre yönettiği sistemdir.
  • Müslüman olmayan gruplar (milletler) kendi yöneticilerini seçer, kendi ibadet mekanlarını oluşturur, kendi okullarını açar ve kendi mahkemelerinde yargılanırdı.
  • Devlet, bu milletler üzerindeki yetkilerini genel yönetim, güvenlik, maliye ve askerlik gibi konularda sınırlı tutardı. Eğitim, haberleşme, sosyal güvenlik, adalet, dini işler gibi alanlar cemaatlere bırakılırdı.
  • Bu sistem, toplumsal birliğe katkı sağlamış, ancak azınlıkların bağımsız devlet kurmasına imkan sağlamamıştır.
• Toprak Sistemi ve Vakıflar:
  • Osmanlı toprak sisteminde gelirleri cami, medrese, imarethane (aşevi), şifahane (hastane), kervansaray gibi sosyal ve dini hizmetler için ayrılan arazilere vakıf arazileri denir.
  • Bu araziler kimsenin mülkü sayılmazdı ve devletin sosyal devlet anlayışının bir göstergesidir. Halkın ihtiyaçlarını karşılama, eğitim, sağlık gibi hizmetleri devlet eliyle veya vakıflar aracılığıyla sunma amacı güder.
• Şehzade Eğitimi (Sancağa Çıkma):
  • Osmanlı Devleti'nde şehzadelerin devlet yönetimi konusunda deneyim kazanmaları için belirli sancaklara yönetici olarak gönderilmesi uygulamasıdır.
  • Bu uygulamanın temel amacı, şehzadelerin yönetim tecrübesi edinerek gelecekteki padişahlık görevlerine hazırlanmaları ve böylece ülke bütünlüğünün korunmasıdır.

III. Osmanlı Askeri Teşkilatlanması

• Osman Bey Dönemi: Bu dönemde düzenli ve sürekli bir ordu yoktu. Savaşlar genellikle aşiret kuvvetleri ve gönüllülerle yapılırdı.
• Orhan Bey Dönemi: İlk düzenli ordu olan Yaya ve Müsellem birlikleri kurulmuştur. Bu birlikler piyade (yaya) ve süvari (müsellem) askerlerden oluşuyordu.
• I. Murat Dönemi:
  • Devletin sınırları genişledikçe daha büyük ve sürekli bir orduya ihtiyaç duyulmuştur.
  • Kapıkulu Ocakları kurulmuştur. Bu ocakların en önemlisi Yeniçeri Ocağı'dır.
  • Kapıkulu askerleri, devşirme sistemi ile yetiştirilirdi. Devşirme sistemi, Osmanlı'nın fethettiği Hristiyan topraklardaki çocukların küçük yaşta alınarak Türk ailelerin yanına verilmesi, Türkçe ve İslam dinini öğrenmeleri, ardından askeri eğitim alarak Kapıkulu Ocakları'na dahil edilmesidir.
  • Yeniçeriler, padişaha bağlı, maaşlı ve profesyonel askerlerdi. Savaş zamanında padişahın yanında yer alır, ordunun merkezinde bulunur ve başkentin güvenliğini sağlarlardı.
  • ⚠️ Dikkat: Devşirme sistemi I. Murat döneminde başlamış ve uzun yıllar devam etmiştir. Kesinlikle kaldırılmamıştır.

IV. Anadolu'da Türk Siyasi Birliğini Sağlama Çabaları

• Osmanlı Devleti, Anadolu'daki diğer Türk beyliklerini kendi topraklarına katarak Anadolu Türk siyasi birliğini sağlamayı hedeflemiştir.
• Bu birliği sağlamak için farklı yöntemler kullanılmıştır:
  • Savaş ve Fetih: Karesioğulları Beyliği (Orhan Bey döneminde iç karışıklıklardan faydalanılarak Osmanlı'ya katılan ilk beyliktir ve donanması Osmanlı'ya geçmiştir).
  • Çeyiz Yoluyla: Germiyanoğulları'ndan çeyiz yoluyla Kütahya, Tavşanlı ve Simav alınmıştır (I. Murat dönemi).
  • Para Yoluyla (Satın Alma): Hamitoğulları'ndan para karşılığında Isparta, Seydişehir, Akşehir ve çevresi satın alınmıştır (I. Murat dönemi).
• 💡 İpucu: Bu farklı yöntemler, Osmanlı'nın sadece askeri güçle değil, aynı zamanda diplomasi ve ekonomik yollarla da topraklarını genişlettiğini ve Anadolu'da siyasi birliği sağlamaya çalıştığını gösterir.

V. Osmanlı Dönemi Mimari Eserleri ve Fonksiyonları

• Osmanlı Devleti, fethettiği yerlerde ve kendi topraklarında çeşitli mimari eserler inşa etmiştir. Bu eserler farklı amaçlara hizmet ederdi:
  • Medrese: Eğitim kurumlarıdır (Süleyman Paşa Medresesi).
  • Han: Ticaret ve konaklama amaçlı yapılar (Rüstem Paşa Hanı).
  • Türbe: Önemli kişilerin mezarlarının bulunduğu dini yapılar (Çandarlı Hayrettin Paşa Türbesi).
  • Cami, İmarethane, Şifahane, Kervansaray: Din, sosyal yardım, sağlık ve ticaret gibi alanlarda hizmet veren diğer önemli yapılar.

Bu ders notu, "Beylikten Cihan Devletine" ünitesinin temel konularını özetlemektedir. Konuları tekrar ederken bu notlardan faydalanabilir, özellikle "Dikkat" ve "İpucu" bölümlerine odaklanarak bilgilerinizi pekiştirebilirsiniz. Başarılar dileriz!