Sevgili öğrenciler, bu ders notu, "İletişim Özgürlüğü" ünitesi kapsamında karşılaşabileceğiniz temel hak ve özgürlükler, kitle iletişim araçlarının kullanımı, medya okuryazarlığı, özel hayatın gizliliği ve basın özgürlüğü gibi konuları kapsamaktadır. Bu notları dikkatlice okuyarak konuları pekiştirebilir ve sınavlarınıza daha iyi hazırlanabilirsiniz.

1. Temel Hak ve Özgürlüklerimiz

• Düşünce Özgürlüğü: İnsanların herhangi bir konuda serbestçe düşünme, düşündüğünü açıklama ve yayma hakkıdır.
  • İnsanların temel haklarından biridir ve diğer özgürlüklerin kaynağı ve temeli niteliğindedir.
  • Belirli şartlarda, kanunlara aykırı olmayacak ve başkalarının haklarına zarar vermeyecek şekilde sınırlandırılabilir. Örneğin, nefret söylemi veya şiddeti teşvik eden düşünceler özgürlük kapsamında değerlendirilmez.
  • Yaşla sınırlı değildir; her yaştan birey bu hakkı kullanır.
• Basın Özgürlüğü: Haber ve bilgileri serbestçe edinme, yorumlama ve yayma hakkıdır. Toplumun doğru bilgi alması ve kamuoyu oluşturması için hayati öneme sahiptir.
  • Basın, hiçbir sebeple baskı ve etki altına alınamaz, bağımsız olmalıdır. Mustafa Kemal Atatürk, basının bağımsız ve tarafsız olmasının önemini vurgulamıştır.
  • Ancak basın özgürlüğü sınırsız değildir. Kamu düzenine, genel ahlaka, kişi hak ve özgürlüklerine aykırı, şiddet ve zorbalığı özendiren, ırk, cinsiyet veya inanca taraf olan yayınlar yapılamaz.
  • Basın, haber yaparken tarafsız olmalı, kişi haklarına saygı duymalı ve doğru bilgi vermelidir.
• Haberleşme Özgürlüğü: Bireylerin birbirleriyle her türlü araçla (telefon, internet, mektup vb.) serbestçe iletişim kurma hakkıdır. Haberleşmenin gizliliği esastır.
• Bilgi Edinme Hakkı ve Doğru Bilgi Alma Hakkı: Herkesin kamu kurumlarından bilgi alma ve medya aracılığıyla doğru, tarafsız bilgiye ulaşma hakkıdır.
  • Yanlış veya yanıltıcı haberler yayımlandığında, ilgili kurum veya kişiler "tekzip" (düzeltme/yalanlama) yayımlama hakkına sahiptir. Tekzip, kamuoyuna yanlış iletilen bir bilginin düzeltilmesidir.
• Özel Hayatın Gizliliği: Bireylerin kişisel yaşamlarına, aile hayatlarına, özel bilgilerine ve görüntülerine başkaları tarafından müdahale edilmemesi hakkıdır.
  • Kişinin rızası olmadan fotoğrafını çekmek, sesini veya görüntüsünü kaydetmek, kişisel bilgilerini paylaşmak bu hakkın ihlalidir.
  • "Kişisel Verilerin Korunması Kanunu" bu hakkı güvence altına alır ve bu tür ihlaller bilişim suçu kapsamına girebilir.
• Seyahat Özgürlüğü: Bireylerin ülke içinde veya dışında serbestçe seyahat etme hakkıdır.

2. Kitle İletişim Araçları ve Medya Okuryazarlığı

• Kitle İletişim Araçları: Gazete, televizyon, radyo, internet, tablet ve cep telefonları gibi geniş kitlelere bilgi, haber ve eğlence ulaştıran araçlardır.
  • Kullanım Amaçları: Haber alma, eğitim, eğlence, bilgi paylaşımı, sosyalleşme gibi çeşitli amaçlarla kullanılırlar.
• Akıllı İşaretler (Medya Okuryazarlığı): Televizyon programları, filmler ve diğer medya içeriklerinin yaş ve içerik açısından uygunluğunu gösteren sembollerdir.
  • Bu işaretler, çocukların ve gençlerin gelişimine uygun olmayan içeriklerden korunmasını sağlar.
  • Örneğin: Genel İzleyici, 7+ (7 yaş ve üzeri), 13+ (13 yaş ve üzeri), 18+ (18 yaş ve üzeri), Şiddet/Korku, Olumsuz Örnek gibi işaretler bulunur.
  • Bireysel Sorumluluk: Bir 7. sınıf öğrencisi olarak, kendi yaş grubuna uygun (örneğin 7+ veya genel izleyici) programları izlemek, medya kullanımında sorumluluklarını yerine getirmektir.
• Medyanın Toplumsal ve Kültürel Etkileri: Medya, toplumun iletişim alışkanlıklarını, dilini, kültürel değerlerini ve yaşam tarzını önemli ölçüde etkiler.
  • Yeni iletişim teknolojileri (SMS, sosyal medya vb.) dilin kullanımında değişikliklere yol açabilir.
  • Farklı kültürlere ait bilgilerin ve yaşam tarzlarının yaygınlaşmasına katkıda bulunur.
• Bilişim Suçları: Bilgisayar, internet ve diğer iletişim teknolojileri kullanılarak işlenen suçlardır.
  • Özel hayatın gizliliğini ihlal etmek (izinsiz görüntü/ses kaydı almak ve paylaşmak) önemli bir bilişim suçudur.
  • Bu tür durumlarda yasal yollara başvurmak (şikayette bulunmak) bireyin hakkıdır ve sorumluluğudur.

⚠️ Dikkat Edilmesi Gerekenler ve İpuçları:

• Özgürlük ve Sorumluluk Dengesi: Unutmayın, özgürlükleriniz başkalarının hak ve özgürlüklerinin başladığı yerde biter. Her özgürlüğün bir sorumluluğu vardır. Sorumluluklarımızı yerine getirmek, özgürlüklerimizi doğru kullanmanın bir parçasıdır.
• Medya Kullanımında Seçicilik: Medya içeriklerini seçerken akıllı işaretlere dikkat edin ve yaşınıza uygun olmayan içeriklerden uzak durun. Bu sizin sorumluluğunuzdur.
• Doğru Bilgi Kaynağı: İnternet ve sosyal medyada gördüğünüz her bilginin doğru olmayabileceğini unutmayın. Bilgileri farklı kaynaklardan teyit etmeye çalışın. Yanlış bilgi yayan haberlere karşı tekzip hakkınızı veya doğru bilgi alma hakkınızı bilin.
• Özel Hayatın Gizliliği: Kendi özel bilgilerinizi ve başkalarının özel bilgilerini korumaya özen gösterin. İzinsiz fotoğraf veya video çekmek, paylaşmak yasal suçtur ve özel hayatın gizliliğini ihlal eder.
• Atatürk'ün Basın Anlayışı: Atatürk, basının tarafsız, bağımsız ve doğru bilgi veren bir güç olması gerektiğini vurgulamıştır. Bu, demokratik bir toplum için vazgeçilmezdir.

Bu ders notları, iletişim özgürlüğü ve ilgili konuları anlamanıza yardımcı olacaktır. Başarılar dilerim!