Merhaba sevgili 8. sınıf öğrencileri,

LGS hazırlığınızda önemli bir yer tutan Atatürk İlkeleri, sadece ezberlenmesi gereken maddeler değil, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti'nin temelini oluşturan, birbirini tamamlayan ve anlamlandıran bir düşünce sistemidir. Bu ders notu, karşılaştığınız test sorularını daha iyi anlamanız ve bu konudaki bilginizi pekiştirmeniz için hazırlandı. Bu test, özellikle Atatürk İlkeleri'nin tanımları, anahtar kavramları, amaçları ve inkılaplarla ilişkisi üzerine odaklanmaktadır. Hazırsanız, bu önemli konuları birlikte tekrar edelim!

Atatürk İlkeleri Nedir?

Atatürk İlkeleri, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş felsefesini, yönetim anlayışını ve toplumsal hedeflerini belirleyen temel prensiplerdir. Bu ilkeler, akıl ve bilimi rehber edinerek Türk toplumunu çağdaş uygarlık seviyesine ulaştırmayı amaçlar. Toplam altı temel ilke bulunur ve her biri birbiriyle bağlantılıdır.

1. Cumhuriyetçilik

• Tanımı: Devlet yönetiminde millet egemenliğini esas alan, halkın kendi kendini yönetme hakkına dayanan bir yönetim biçimidir.
• Anahtar Kavramlar: Milli egemenlik, milli irade, seçim, oy kullanma, demokrasi, TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), cumhuriyet.
• Amacı: Halkın yönetimde söz sahibi olmasını sağlamak, kişi veya zümre egemenliğine son vermek.
• İlişkili İnkılaplar: Saltanatın kaldırılması, Cumhuriyet'in ilanı, TBMM'nin açılması, Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi.

💡 İpucu: Cumhuriyetçilik, Atatürk İlkeleri'nin en temelidir. Diğer tüm ilkelerin uygulanabilmesi ve yaşayabilmesi için cumhuriyet yönetimi şarttır.

2. Milliyetçilik

• Tanımı: Vatanını, milletini sevmek, onun bağımsızlığını ve birliğini her şeyin üstünde tutmak, milli kültürü korumak ve geliştirmektir. Irk, din, dil ayrımı gözetmeksizin, kendini Türk milletinin bir ferdi sayan herkesi kapsar.
• Atatürk'ün Millet Tanımı: "Zengin hatıra mirasına sahip bulunan, beraber yaşamak hususunda ortak arzu ve olur da samimi olan, sahip olunan mirasın korunmasına beraber devam hususunda iradeleri ortak olan insanların birleşmesinden meydana gelen cemiyete millet adı verilir." Bu tanım; tarih birliği, duygu birliği ve kültür birliği gibi özellikleri vurgular.
• Anahtar Kavramlar: Milli birlik ve beraberlik, bağımsızlık, milli şuur, milli kültür, ortak tarih, ortak dil, vatan sevgisi.
• Amacı: Milli birliği sağlamak, ülkenin bağımsızlığını korumak ve geliştirmek, toplumsal dengeyi sağlamak.
• İlişkili İnkılaplar: Türk Dil Kurumu'nun açılması, Türk Tarih Kurumu'nun açılması, İstiklal Marşı'nın kabulü, Kapitülasyonların kaldırılması, Misak-ı Milli.

⚠️ Dikkat: Atatürk milliyetçiliği, ırkçı veya yayılmacı bir milliyetçilik değildir. Kapsayıcı, birleştirici ve barışçıldır. Başka milletlere düşmanlık beslemez.

3. Halkçılık

• Tanımı: Toplumda hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa ayrıcalık tanınmaması, herkesin kanun önünde eşit olması, devletin halkın refahı ve mutluluğu için çalışmasıdır.
• Anahtar Kavramlar: Eşitlik, sosyal adalet, ayrıcalıksız toplum, sosyal devlet, halkın yararı, kamu hizmetlerinden adil yararlanma.
• Amacı: Toplumsal barışı ve adaleti sağlamak, halkın her kesiminin refah seviyesini yükseltmek.
• İlişkili İnkılaplar: Aşar vergisinin kaldırılması, Soyadı Kanunu, Medeni Kanun, eğitimde fırsat eşitliği, kadınlara siyasi haklar verilmesi.

💡 İpucu: Halkçılık, Cumhuriyetçilik ve Milliyetçilik ilkelerinin doğal bir sonucudur. Milli egemenlik ve milli birlik, halkın eşitliğini ve refahını hedefler.

4. Laiklik

• Tanımı: Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması, devletin tüm inançlara eşit mesafede durması, vatandaşların din ve vicdan özgürlüğünün güvence altına alınmasıdır. Yönetimde ve hukukta akıl ve bilimi esas almaktır.
• Anahtar Kavramlar: Akıl, bilim, din ve vicdan özgürlüğü, devletin tarafsızlığı, çağdaşlaşma, din ve devlet işlerinin ayrılması.
• Amacı: Toplumda mezhep kavgalarını önlemek, düşünce ve inanç özgürlüğünü sağlamak, modernleşmeyi ve çağdaşlaşmayı hızlandırmak.
• İlişkili İnkılaplar: Saltanatın kaldırılması, Halifeliğin kaldırılması, Tevhid-i Tedrisat Kanunu, Şeriye ve Evkaf Vekaleti'nin kaldırılması, Tekke ve Zaviyelerin kapatılması.

⚠️ Dikkat: Laiklik, dinsizlik veya din düşmanlığı demek değildir. Tam tersine, her türlü inancın devlet güvencesi altında özgürce yaşanmasını sağlar.

5. İnkılapçılık

• Tanımı: Eski, çağ dışı kalmış kurumları yıkarak yerlerine modern, çağdaş ve ilerici kurumlar kurmaktır. Durağanlığa karşı sürekli yenilenmeyi ve gelişmeyi esas alır.
• Anahtar Kavramlar: Yenilik, değişim, çağdaşlaşma, modernleşme, dinamizm, sürekli gelişim, ilerleme.
• Amacı: Türk toplumunu çağdaş uygarlık seviyesine ulaştırmak ve onu aşmak.
• İlişkili İnkılaplar: Harf İnkılabı, takvim, saat ve ölçülerde değişiklik, kılık kıyafet inkılabı. (Aslında tüm Atatürk inkılapları, İnkılapçılık ilkesinin birer uygulamasıdır.)

💡 İpucu: İnkılapçılık, diğer ilkelerin hayata geçirilmesini sağlayan itici güçtür. Sürekli ilerlemeyi ve değişimi ifade eder.

6. Devletçilik

• Tanımı: Özellikle ekonomik kalkınmada, özel sektörün yetersiz kaldığı durumlarda devletin ekonomiye müdahale etmesi, büyük yatırımları üstlenmesi ve planlı ekonomi uygulamasıdır.
• Anahtar Kavramlar: Ekonomi, kalkınma, yatırım, planlı ekonomi, kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT), sanayileşme.
• Amacı: Ülkenin ekonomik bağımsızlığını sağlamak, hızlı kalkınmayı gerçekleştirmek ve halkın refahını artırmak.
• İlişkili İnkılaplar: Sümerbank, Etibank gibi bankaların kurulması, Birinci ve İkinci Sanayi Planları'nın hazırlanması.

⚠️ Dikkat: Devletçilik, özel mülkiyeti tamamen reddetmez. Karma ekonomiyi benimser; özel sektörün yapamadığı veya yetersiz kaldığı alanlarda devletin öncü rol üstlenmesini ifade eder.

Atatürkçü Düşünce Sistemi'nin Temel Hedefleri

Atatürkçülük, devlet yönetiminde, toplumsal ve ekonomik hayatta, düşünce ve kültür alanında dinamik hedefleri olan bir sistemdir. Bu hedefler şunlardır:

• Çağdaş uygarlık düzeyini yakalamak ve onu aşmak.
• Milli egemenliği ve bağımsızlığı korumak.
• Toplumsal barışı, huzuru ve adaleti sağlamak.
• Akıl ve bilimi rehber edinerek sürekli ilerlemek.
• Ülkenin bağımsızlığını ve bütünlüğünü korumak.

⚠️ Dikkat: Atatürkçü düşünce sisteminde "güçler birliği" veya "millet iradesini göz ardı etme" gibi kavramlar yer almaz. Tam tersine, milli egemenlik ve güçler ayrılığı (demokratik yönetimlerde) esastır.

Sevgili öğrenciler, bu ders notu Atatürk İlkeleri konusundaki temel bilgileri ve sıkça karşılaşılan soru tiplerinin anahtar kavramlarını özetlemektedir. Bu notları düzenli olarak tekrar etmek, ilkeler arasındaki bağlantıları kurmak ve her ilkenin hangi inkılaplarla ilişkili olduğunu anlamak, LGS'de başarılı olmanız için size büyük avantaj sağlayacaktır. Unutmayın, başarı düzenli çalışmanın ve konuyu derinlemesine anlamanın sonucudur!

Başarılar dilerim!

Eğitim Koçunuz Sen