🎓 8. Sınıf Lgs Milli Mücadele Dönemi'nde Doğu ve Güney Cepheleri Test 2 - Ders Notu ve İpuçları

Milli Mücadele Dönemi, Türk milletinin bağımsızlık ve vatan sevgisiyle yazdığı destansı bir mücadeledir. Bu dönemde kurulan cepheler, düşman işgaline karşı verilen direnişin farklı kollarını oluşturur. Özellikle Doğu ve Güney Cepheleri, TBMM'nin ilk siyasi ve askeri başarılarına sahne olmuş, milli birliğin ve kararlılığın sembolü haline gelmiştir. Bu ders notu, bu önemli cepheleri ve ilgili kritik bilgileri özetleyerek LGS'ye hazırlık sürecinde sizlere rehberlik etmeyi amaçlamaktadır.

📜 Mondros Ateşkes Antlaşması ve Milli Mücadele'nin Başlangıcı

• Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918): Birinci Dünya Savaşı sonunda Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan bu antlaşma, Osmanlı'nın fiilen sona erdiğini gösteren ağır şartlar içeriyordu.
• Önemli Maddeleri ve Sonuçları:
  • Osmanlı orduları terhis edildi, silah ve cephanelerine el konuldu. Bu durum, ülkeyi savunmasız bıraktı.
  • İtilaf Devletleri, güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıkarsa stratejik noktaları işgal etme hakkına sahip oldular (7. Madde).
  • Doğu Anadolu'da altı ilde (Vilayet-i Sitte) karışıklık çıkarsa buraların işgal edilebileceği belirtildi (24. Madde). Bu madde, Ermeni devleti kurma hayallerine zemin hazırladı.
  • Bu antlaşma, Anadolu'nun kolayca işgal edilmesinin önünü açtı ve işgallere karşı halkın direnişini başlattı.
• Kuvayımilliye'nin Doğuşu: Osmanlı ordusunun dağıtılması ve devletin işgallere karşı sessiz kalması üzerine, halk kendi vatanını korumak amacıyla bölgesel direniş örgütleri olan Kuvayımilliye'yi kurdu.

⚔️ Kuvayımilliye Birlikleri: Halkın Direniş Gücü

• Kuruluş Nedenleri:
  • Osmanlı Devleti'nin işgallere karşı yetersiz kalması.
  • Halkın bağımsızlık ve vatanseverlik duygularıyla kendi topraklarını savunma isteği.
  • İtilaf Devletleri'nin işgalleri ve azınlıkların zararlı faaliyetleri.
• Özellikleri:
  • Bölgeseldirler, sadece kendi bölgelerini savunmuşlardır.
  • Düzensiz birliklerdir, askeri eğitimleri ve disiplinleri yeterli değildir.
  • İhtiyaçlarını halktan karşılamışlardır.
  • Düşman ilerleyişini yavaşlatmış, halka zaman kazandırmış ve milli bilinci uyandırmışlardır.
• En Önemli Katkısı: Türk milletinin kurtuluş umudunu güçlendirmesi ve milli şuurun oluşmasını sağlamasıdır. Bu sayede düzenli ordunun kurulmasına zemin hazırlamışlardır.
• ⚠️ Dikkat: Kuvayımilliye, düşmanı tamamen yurttan atacak güce sahip değildi. Düzensiz olmaları ve bölgesel hareket etmeleri, düzenli orduya geçişi zorunlu kılmıştır.

☀️ Doğu Cephesi: İlk Zaferin Adresi

• İşgalci Güç: Ermeniler. Mondros Ateşkes Antlaşması'nın 24. maddesine dayanarak Doğu Anadolu'da bağımsız bir Ermenistan devleti kurma hayaliyle hareket etmişlerdir.
• Komutan: Kazım Karabekir Paşa. Osmanlı'dan kalan 15. Kolordu'yu dağıtmayarak Doğu Cephesi'nin güçlü kalmasını sağlamıştır.
• Yapılan Mücadele: Kazım Karabekir Paşa komutasındaki düzenli ordu, Ermenilere karşı başarılı taarruzlar düzenlemiştir.
• Gümrü Antlaşması (3 Aralık 1920): Doğu Cephesi'ndeki askeri başarıların sonucunda Ermenilerle imzalanan antlaşmadır.
• Gümrü Antlaşması'nın Önemi ve Sonuçları:
  • TBMM'nin İlk Askerî ve Siyasi Başarısıdır. Bu, TBMM'nin uluslararası alandaki ilk antlaşmasıdır.
  • TBMM'nin uluslararası alandaki saygınlığı artmıştır.
  • Ermeniler, Sevr Antlaşması'ndaki imzalarını geri çekmiş ve Doğu Anadolu'daki toprak iddialarından vazgeçmişlerdir.
  • Doğu sınırımız büyük ölçüde güvence altına alınmıştır.
  • Doğu Cephesi'nden kazanılan silah, cephane ve askerler Batı Cephesi'ne kaydırılarak Batı Cephesi'nin güçlenmesine katkı sağlamıştır.
• 💡 İpucu: Gümrü Antlaşması, TBMM'nin varlığını ve gücünü uluslararası alanda kanıtlayan ilk adımdır.

🛡️ Güney Cephesi: Halkın Destansı Direnişi

• İşgalci Güçler: Fransızlar ve onlarla işbirliği yapan Ermeniler.
• Mücadele Şekli: Bu cephede düzenli ordu bulunmamakta, Kuvayımilliye birlikleri ve yerel halk direniş göstermiştir.
• Yerel Direniş ve Kahramanlar:
  • Urfa (Şanlıurfa):
    • Fransız işgaline karşı Ali Saip Bey (Ursavaş) önderliğinde "Onikiler" adı verilen direniş grupları kurulmuştur.
    • Halkın bağımsızlık ve vatanseverlik duyguları ön plandadır.
    • Gösterdiği kahramanlık nedeniyle TBMM tarafından "Şanlı" unvanı verilmiştir (1984).
  • Antep (Gaziantep):
    • Fransız ve Ermeni işgaline karşı Şahin Bey önderliğinde direniş gösterilmiştir.
    • Uzun süren kuşatma ve açlığa rağmen büyük fedakarlıklarla mücadele edilmiştir.
    • Gösterdiği kahramanlık nedeniyle TBMM tarafından "Gazi" unvanı verilmiştir (1921).
  • Maraş (Kahramanmaraş):
    • Fransız ve Ermeni işgaline karşı Sütçü İmam'ın başlattığı direnişle tanınır.
    • Maraş Kalesi'ndeki Türk bayrağının indirilmesi ve Rıdvan Hoca'nın "Hürriyeti elinden alınmış bir millet cuma namazı kılamaz" sözleri direnişi ateşlemiştir.
    • Gösterdiği kahramanlık nedeniyle TBMM tarafından "Kahraman" unvanı verilmiştir (1973).
• Halkın Ortak Özellikleri: Güney Cephesi'ndeki direnişlerde halkın;
  • Sorumluluk bilinci
  • Fedakarlık
  • Bağımsızlık düşkünlüğü
  • Vatanseverlik
  • Birlik ve beraberlik
  • Kararlılık gibi üstün özellikleri ön plana çıkmıştır.
• Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921): Güney Cephesi'ndeki Kuvayımilliye direnişleri ve Batı Cephesi'ndeki başarılar sonucunda Fransa ile imzalanan antlaşmadır.
• Ankara Antlaşması'nın Önemi:
  • Fransa, işgal ettiği yerlerden çekilmiş ve TBMM'yi resmen tanımıştır.
  • Güney Cephesi kapanmıştır.
  • Hatay ve İskenderun hariç bugünkü Suriye sınırı çizilmiştir.
• ⚠️ Dikkat: Güney Cephesi'ndeki başarılar, düzenli ordu tarafından değil, Kuvayımilliye ve halkın topyekûn direnişiyle kazanılmıştır. Bu durum, halkın bağımsızlık azmini gösterir.

🌟 Milli Mücadele'nin Genel Sonuçları ve TBMM'nin Rolü

• TBMM'nin Saygınlığı: Kazanılan askeri ve siyasi başarılar, TBMM'nin hem ülke içinde hem de uluslararası alanda saygınlığını ve gücünü artırmıştır.
• Cephelerin Birbirine Etkisi: Bir cephede kazanılan başarılar, diğer cephelerin güçlenmesine ve genel mücadeleye olumlu katkı sağlamıştır. Örneğin, Doğu Cephesi'nin kapanmasıyla Batı Cephesi'ne asker ve mühimmat aktarılmıştır.
• Milli Birlik ve Beraberlik: Tüm cephelerde halkın ortak bir amaç uğruna birleşmesi, Milli Mücadele'nin en büyük güç kaynaklarından biri olmuştur.
• Bağımsızlık ve Egemenlik: Kazanılan zaferler, Anadolu'nun işgalden kurtarılması ve tam bağımsız Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulması yolunda önemli adımlar olmuştur.

💡 İpuçları ve Sık Yapılan Hatalar

• Antlaşmaları Karıştırmayın: Gümrü Antlaşması (Doğu Cephesi, Ermenilerle, ilk siyasi ve askeri başarı) ile Ankara Antlaşması'nı (Güney Cephesi, Fransızlarla, TBMM'yi tanıyan ilk İtilaf devleti) iyi ayırt edin.
• Cephe Komutanlarını ve Kahramanları Eşleştirin: Kazım Karabekir Paşa (Doğu Cephesi), Sütçü İmam, Şahin Bey, Ali Saip Bey (Güney Cephesi yerel kahramanları).
• Kuvayımilliye'nin Hem Olumlu Hem Olumsuz Yönlerini Bilin: Direnişi başlattı, milli şuuru uyandırdı (olumlu); düzensizdi, bölgeseldi, düşmanı yurttan atacak gücü yoktu (olumsuz).
• "Ulaşılamaz" veya "Söylenemez" İfadelerine Dikkat: Sorularda olumsuz köklü ifadelere özellikle dikkat edin, metinde veya bilgilerde olmayan yargıları arayın.
• Metin Analizi: Paragraf sorularında verilen metni dikkatlice okuyun ve sadece metinde geçen bilgilere göre çıkarım yapın, kendi bilginizi katmayın.

Bu ders notu, Doğu ve Güney Cepheleri ile ilgili temel bilgileri ve LGS'de karşınıza çıkabilecek kritik noktaları kapsamaktadır. Konuları tekrar ederken bu notları kullanabilir, eksiklerinizi tamamlayabilirsiniz. Başarılar dileriz!