Merhaba Sevgili 5. Sınıf Öğrencileri!

Bu ders notu, çok basamaklı doğal sayıları okuma, yazma ve anlama becerilerinizi geliştirmek için hazırlandı. Karşılaştığınız test soruları, bu konudaki temel bilgilerinizi ölçüyor. Hazırladığım bu notlarla, sayıların dünyasında daha sağlam adımlar atacak ve sınavlarınızda başarılı olacaksınız!

1. Çok Basamaklı Sayıları Tanıyalım: Basamaklar ve Bölükler

Doğal sayılar, rakamlardan oluşur ve her rakamın sayıda bir yeri, yani bir basamağı vardır. Basamaklar, sayıları daha kolay okuyup yazmamızı sağlayan bölükler halinde gruplanır.

• Basamaklar: Sayının en sağından başlayarak sola doğru ilerleriz. Her basamağın kendine ait bir adı vardır:
• Birler Basamağı
• Onlar Basamağı
• Yüzler Basamağı
• Binler Basamağı
• On Binler Basamağı
• Yüz Binler Basamağı
• Milyonlar Basamağı
• On Milyonlar Basamağı
• Yüz Milyonlar Basamağı
• Milyarlar Basamağı
• On Milyarlar Basamağı
• Yüz Milyarlar Basamağı
• Bölükler: Sayıları sağdan başlayarak üçerli gruplara ayırdığımızda her bir gruba bölük denir. Her bölükte üç basamak bulunur (en soldaki bölükte bir, iki veya üç basamak olabilir).
• Birler Bölüğü: Birler, onlar, yüzler basamaklarını içerir.
• Binler Bölüğü: Binler, on binler, yüz binler basamaklarını içerir.
• Milyonlar Bölüğü: Milyonlar, on milyonlar, yüz milyonlar basamaklarını içerir.
• Milyarlar Bölüğü: Milyarlar, on milyarlar, yüz milyarlar basamaklarını içerir.

💡 İpucu: Sayıları okurken veya yazarken, bölükleri ayırmak için boşluk bırakmak veya nokta kullanmak işinizi çok kolaylaştırır. Örneğin: 4 773 619 155 veya 4.773.619.155

2. Sayıları Okuma ve Yazma Sanatı

Çok basamaklı sayıları okumak ve yazmak için bölükleri kullanırız.

• Sayıyı Okurken:
  1. Sayıyı sağdan başlayarak üçerli gruplara (bölüklere) ayır.
  2. En soldaki bölükten başlayarak, her bölükteki sayıyı oku.
  3. Okuduğun sayının arkasından o bölüğün adını söyle (birler bölüğü hariç).

  Örnek: 270 709 050 sayısı → "İki yüz yetmiş milyon yedi yüz dokuz bin elli"

• Sayıyı Yazarken (Yazıyla Verildiğinde):
  1. Bölük adlarını (milyar, milyon, bin) duyduğunda sayıyı o bölükten ayır.
  2. Her bölüğe üç rakam yazmaya dikkat et. Eğer bir bölükte iki veya bir rakam varsa, başına sıfır (0) ekleyerek üç basamaklı hale getir. (En soldaki bölük hariç.)

  Örnek: "İki milyon yetmiş beş bin" → Milyonlar bölüğü: 2. Binler bölüğü: 75 (başına 0 ekle: 075). Birler bölüğü: 0 (başına 00 ekle: 000). Sonuç: 2 075 000

⚠️ Dikkat: "Sıfır"ların yerini doğru belirlemek çok önemli! Eğer bir bölükte hiç sayı yoksa (örneğin "bin" denmiyorsa), o bölüğe "000" yazılır. "Yetmiş beş bin" derken "75" yazıp bırakırsan yanlış olur, "075" yazmalısın.

3. Basamak ve Bölük Değerlerini Bulma

Bir sayının içindeki rakamların ve bölüklerin farklı değerleri vardır.

• Basamak Değeri: Bir rakamın bulunduğu basamağa göre aldığı değerdir.

  Örnek: 4 773 619 155 sayısındaki:

  • 7 (yüz milyonlar basamağında) → 700 000 000
  • 3 (milyonlar basamağında) → 3 000 000
• Bölük Değeri (Bölükteki Sayı): Bir bölüğün içinde yer alan rakamların oluşturduğu sayıdır.

  Örnek: 4 773 619 155 sayısındaki:

  • Milyarlar Bölüğü'ndeki sayı: 4
  • Milyonlar Bölüğü'ndeki sayı: 773
  • Binler Bölüğü'ndeki sayı: 619
  • Birler Bölüğü'ndeki sayı: 155

💡 İpucu: "Milyonlar basamağındaki rakam" ile "Milyonlar bölüğündeki sayı" ifadelerini karıştırma! Basamak tek bir rakamı, bölük ise genellikle üç rakamdan oluşan bir sayıyı ifade eder.

4. Sayıların Yapısını Anlama ve Abaküs

• Basamak Sayısı ve Bölük Sayısı İlişkisi:

  Her bölük 3 basamaktan oluştuğu için, bir sayının kaç bölüğü olduğunu bulmak için basamak sayısını 3'e bölebilirsin. Kalan olursa o da yeni bir bölük demektir.

  Örnek: 10 basamaklı bir sayı:

  • İlk 9 basamak 3 bölük yapar (9 / 3 = 3).
  • Kalan 1 basamak da en soldaki yeni bir bölük olur.
  • Toplam 3 + 1 = 4 bölük bulunur. (Birler, Binler, Milyonlar, Milyarlar)
• Bölüklerdeki Rakam Sayısı:

  En soldaki bölük hariç, diğer tüm bölüklerde üç basamaklı bir sayı bulunmalıdır. Eğer eksikse, başına sıfır (0) eklenir.

  Örnek: 23 007 201 sayısında:

  • Milyonlar Bölüğü: 23 (iki basamaklı, sorun yok, en solda)
  • Binler Bölüğü: 007 (üç basamaklı, doğru)
  • Birler Bölüğü: 201 (üç basamaklı, doğru)

  Ama 693 230 401 sayısında her bölük üç basamaklıdır: 693 (Milyonlar), 230 (Binler), 401 (Birler).

• Abaküs ile Sayı Gösterme:

  Abaküsteki her çubuk bir basamağı temsil eder. Çubuklardaki boncuk sayısı, o basamaktaki rakamı gösterir. Eğer bir basamakta hiç boncuk yoksa, o basamağın değeri 0'dır.

  Abaküste bir sayıyı oluşturmak için, her çubuğa o basamağın rakamı kadar boncuk eklemen gerekir.

Unutmayın, bol bol pratik yapmak bu konuyu pekiştirmenin en iyi yoludur. Başarılar dilerim!