Merhaba sevgili 6. sınıf öğrencileri!

Bu ders notu, "Zararlı Alışkanlıklardan Korunma Yolları" testi için hazırlanmıştır. Testin ana konuları; zararlı ve faydalı alışkanlıkların neler olduğu, kul hakkı kavramı, insan hakları ile ilişkisi ve bu alışkanlıklardan korunma yollarıdır. Bu notlar sayesinde konuları tekrar edebilir ve sınavına daha iyi hazırlanabilirsin.

Zararlı ve Faydalı Alışkanlıklar Nelerdir?

Alışkanlıklar, hayatımızın önemli bir parçasıdır. Bazı alışkanlıklar bize ve çevremize fayda sağlarken, bazıları ise zarar verir.

• Zararlı Alışkanlıklar: Hem kişinin kendisine hem de çevresine fiziksel, ruhsal, sosyal ve ekonomik olarak zarar veren davranışlardır. Bu tür alışkanlıklar genellikle bağımlılık yapar ve kişinin hayat kalitesini düşürür.
• Örnekler: Sigara içmek, alkol ve uyuşturucu kullanmak, kumar oynamak, yalan söylemek, hırsızlık yapmak, hile yapmak, başkalarının özel hayatını araştırmak, trafik kurallarına uymamak, komşuyu rahatsız etmek.
• Faydalı Alışkanlıklar: Kişinin gelişimine katkıda bulunan, sağlığını koruyan, sosyal ilişkilerini güçlendiren ve topluma faydalı olmasını sağlayan davranışlardır.
• Örnekler: Kitap okumak, düzenli spor yapmak, derslerine düzenli çalışmak, doğru söylemek, başkalarına yardım etmek, çevreye saygılı olmak.

⚠️ Dikkat: Zararlı alışkanlıklar sadece bireye değil, aileye ve topluma da zarar verir. Faydalı alışkanlıklar ise hem bireyin hem de toplumun iyiliği için önemlidir.

Kul Hakkı Nedir ve Neden Önemlidir?

Kul hakkı, bir insanın başka bir insan üzerindeki hakkıdır. Bu haklar, dinimizce de büyük önem taşır ve ihlal edildiğinde affedilmesi zordur.

• Tanımı: Bir kişinin canına, malına, namusuna, şerefine, haysiyetine, özgürlüğüne veya herhangi bir hakkına yapılan haksız müdahaledir. Bu haklar sadece bireyler arasında değil, toplumun ortak malları üzerinde de geçerlidir.
• İnsan Hakları ile İlişkisi: Kul hakkı, aslında insan hakları kavramının dini bir karşılığıdır. Yaşama hakkı, barınma hakkı, güvenlik hakkı, seyahat hakkı, sosyal ve ekonomik haklar gibi temel insan hakları, aynı zamanda kul hakkı kapsamına girer. Bir insana yapılan her türlü haksızlık kul hakkı ihlalidir.
• Affedilmesi: Kul hakkı, Allah tarafından affedilmez. Bu hakkın affedilmesi için, hakkı ihlal edilen kişinin rızasının alınması ve onun tarafından bağışlanması gerekir. Yöneticiler veya başka bir otorite, kul hakkını bağışlayamaz.
• Kul Hakkı İhlali Örnekleri:
  • Başkalarının sağlığına zarar vermek (örneğin sigara dumanıyla).
  • Trafik kurallarına uymayarak başkalarının hayatını tehlikeye atmak.
  • Komşuyu rahatsız etmek.
  • Hırsızlık yapmak, hile yapmak, eksik ölçüp tartmak gibi ticari haksızlıklar.
  • Başkalarının özel hayatını araştırmak, dedikodu yapmak.
  • Okul, kütüphane, hastane, toplu taşıma araçları gibi toplumun ortak mallarına zarar vermek.

💡 İpucu: Zararlı alışkanlıkların çoğu, sadece bireye değil, çevresindeki insanlara ve topluma da zarar verdiği için kul hakkı kapsamına girer. Örneğin, sigara içmek hem kendi sağlığına hem de pasif içici olan çevresindekilerin sağlığına zarar verir, bu da bir kul hakkı ihlalidir.

Zararlı Alışkanlıklardan Korunma Yolları

Zararlı alışkanlıklardan korunmak hem bireyin hem de ailenin ve toplumun ortak sorumluluğudur.

A) Aileye Düşen Görevler:

• Çocuklarıyla yakından ilgilenmek, onların sorunlarını dinlemek ve onlara rehberlik etmek.
• Çocukların yanlış davranışlarını gördüğünde, onları uygun bir dille, kırmadan ve yargılamadan uyarmak.
• Zararlı alışkanlıkların ne gibi kötü sonuçlar doğuracağı hakkında çocuklarını bilgilendirmek.
• Çocuklarının arkadaş çevresini tanımak ve olumsuz etkileşimlerden korumak.
• Çocukların boş zamanlarını faydalı ve yapıcı aktivitelerle (spor, sanat, hobiler, kitap okuma vb.) değerlendirmelerini sağlamak. Sadece internet oyunlarına yönlendirmek doğru değildir.

B) Bireye Düşen Görevler:

• Zararlı alışkanlıkların kendisi ve çevresi üzerindeki olumsuz etkileri hakkında doğru ve yeterli bilgiye sahip olmak.
• Arkadaş seçiminde dikkatli olmak. Seni kötü alışkanlıklara yönlendirecek kişilerden uzak durmak.
• Anne ve babanın, öğretmenlerin veya güvendiğin büyüklerin uyarılarını ve tavsiyelerini dikkate almak.
• Boş zamanlarını faydalı ve ilgi alanlarına uygun aktivitelerle değerlendirmek.
• Kötü alışkanlık sahibi olan bireyleri toplumdan dışlamak yerine, onlara doğru yolu göstermeye çalışmak ve destek olmak.

⚠️ Dikkat: Kötü alışkanlık sahibi kişileri dışlamak, onların daha da yalnızlaşmasına ve alışkanlıklarına daha sıkı sarılmasına neden olabilir. Onlara yardım eli uzatmak ve doğru yönlendirmek daha yapıcı bir yaklaşımdır.

Unutma, sağlıklı ve mutlu bir yaşam için iyi alışkanlıklar edinmek ve zararlı alışkanlıklardan uzak durmak çok önemlidir. Başarılar dilerim!