Sorunun Çözümü
- Soruda verilen tanım, eylemi yapanın da eylemden etkilenenin de özne olduğu fiilleri, yani dönüşlü fiilleri işaret etmektedir. Dönüşlü fiillerde özne, yaptığı işten kendisi etkilenir.
- A) Salonda televizyon izliyordu.
Eylemi yapan: O (gizli özne)
Eylemden etkilenen: Televizyon (nesne)
Özne, yaptığı işten kendisi etkilenmemektedir. (Geçişli fiil) - B) Akşam bir güzel temizlendi.
Eylemi yapan: O (gizli özne)
Eylemden etkilenen: O (gizli özne)
"Temizlenmek" fiili, öznenin kendi kendini temizlemesi anlamında kullanıldığında dönüşlü fiildir. Örneğin, "Çocuk akşam bir güzel temizlendi." cümlesinde çocuk hem temizleme eylemini yapan hem de bu eylemden etkilenendir. Bu durum, sorudaki tanıma uymaktadır. - C) Yavaşça kapının kilidini çevirdi.
Eylemi yapan: O (gizli özne)
Eylemden etkilenen: Kapının kilidi (nesne)
Özne, yaptığı işten kendisi etkilenmemektedir. (Geçişli fiil) - D) Çocuk hemen uyuklamaya başladı.
Eylemi yapan: Çocuk (özne)
Eylemden etkilenen: Çocuk (özne)
"Uyuklamak" fiili, doğası gereği öznenin kendisi üzerinde gerçekleşen bir eylemdir ve özne bu eylemden etkilenir. Ancak, dil bilgisel olarak dönüşlü fiiller genellikle geçişli bir fiile "-n" veya "-l" eki getirilerek öznenin işi kendi üzerinde yaptığını belirtir. "Uyuklamak" fiili bu şekilde oluşmuş bir dönüşlü fiil değildir, geçişsiz bir fiildir. Soru, dönüşlü fiil tanımına daha uygun bir örnek aramaktadır. - Bu durumda, "temizlenmek" fiilinin dönüşlü anlamıyla kullanıldığı B seçeneği, sorudaki tanıma en uygun örnektir.
- Doğru Seçenek B'dır.