🎓 6. Sınıf Yazım Kuralları Test 6 - Ders Notu ve İpuçları

Merhaba sevgili öğrenciler! Bu ders notu, "6. Sınıf Yazım Kuralları Test 6" testindeki soruları temel alarak yazım kuralları konusundaki bilgilerinizi pekiştirmek ve sınavlara daha iyi hazırlanmanızı sağlamak amacıyla hazırlandı. Bu notta, özellikle büyük harflerin kullanımı, de/da, ki bağlaçları ve ekleri, birleşik kelimelerin yazımı, sayıların ve kısaltmaların yazımı gibi temel konuları detaylıca bulacaksınız. Haydi, yazım kurallarının inceliklerini birlikte keşfedelim!

1. Büyük Harflerin Kullanımı

• Özel Adlar ve Unvanlar: Kişi adları, soyadları, takma adlar, unvanlar ve lakaplar büyük harfle başlar. Özel adla birlikte kullanılan saygı sözleri, unvanlar ve meslek adları da büyük harfle başlar.
  • Örnek: Mehmet Bey, Avukat Ali Kaya, Hasan Amca (akrabalık adı unvan olarak kullanıldığında)
• Yer Adları: Kıta, bölge, il, ilçe, köy, mahalle, cadde, sokak, meydan, saray, köşk, kale, anıt vb. yer adları büyük harfle başlar. Ancak il, ilçe, belde, köy gibi sözcükler özel ada dahil olmayıp tamlama kuruyorsa küçük harfle yazılır.
  • Örnek: İç Anadolu Bölgesi, Taksim Meydanı, Topkapı Sarayı, Kütahya ili, Serik ilçesi
• Yön Adları: Yön adları (doğu, batı, kuzey, güney) özel isimden önce gelirse büyük, sonra gelirse küçük harfle başlar. Bir düşünce, yaşam tarzı veya coğrafi bölge anlamında kullanıldığında ise büyük harfle başlar.
  • Örnek: Türkiye'nin doğusu, Batı Trakya, Türkiye'nin Batı komşusu (coğrafi bölge anlamında)
• Tarih ve Gün Adları: Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar. Belirli bir tarih bildirmeyenler ise küçük harfle yazılır.
  • Örnek: 30 Mayıs'ta, 27 Mart Dünya Tiyatrolar Günü, ağustos ayında (belirli bir tarih yoksa)
• Kurum, Kuruluş ve Eser Adları: Kurum, kuruluş ve eser adlarının her kelimesi büyük harfle başlar. Aradaki "ve, ile, de, da, ki" gibi bağlaçlar küçük harfle yazılır.
  • Örnek: Antalya Orman Bölge Müdürlüğü, Suç ve Ceza (roman adı)
• Özel Ada Dahil Olmayan Tür Adları: Özel adla birlikte kullanılan tür adları (cins isimler) küçük harfle başlar.
  • Örnek: Antep fıstığı, Van kedisi
• Zamirler: Özel adın yerine kullanılan zamirler (o, onlar vb.) büyük harfle başlamaz.
  • Örnek: Onun bize bıraktığı ülke.

⚠️ Dikkat: Akrabalık bildiren kelimeler (amca, teyze, hala vb.) gerçek akrabalık anlamında kullanıldığında küçük, unvan veya lakap yerine kullanıldığında büyük harfle başlar.

2. De/Da Bağlacı ve Ekinin Yazımı

• Bağlaç Olan "de/da": Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz veya sadece daralır. Her zaman ayrı yazılır ve kendinden önceki kelimenin son ünlüsüne göre büyük ünlü uyumuna uyar (da/de şeklinde). "Tetaşma" kuralına uymaz, yani "ta/te" şeklinde yazılmaz.
  • Örnek: Bu kadar zahmette de bir sonuç versin artık! (Burada "de" bağlaçtır ve ayrı yazılmalıdır.)
  • Örnek: Bardakta kalan suyu da saksıya döktüm.
  • Örnek: Hem de kurnaz. (Yanlış: hemde)
• Ek Olan "-de/-da": Bulunma hal ekidir. Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulur. Her zaman bitişik yazılır ve kendinden önceki kelimenin son harfine göre "tetaşma" kuralına uyarak "-de/-da" veya "-te/-ta" şeklinde yazılabilir. "Nerede?" sorusuna cevap verir.
  • Örnek: Okulda eşyalarımı unuturum.
  • Örnek: Cebimdeymiş.

💡 İpucu: "De/Da"yı cümleden çıkarın. Anlam bozuluyorsa ektir (bitişik), bozulmuyorsa bağlaçtır (ayrı).

3. Birleşik Kelimelerin Yazımı

• Yardımcı Fiillerle Kurulan Birleşik Fiiller: "Etmek, olmak, eylemek, kılmak, buyurmak" gibi yardımcı fiillerle kurulan birleşik fiillerde, ilk kelimede herhangi bir ses düşmesi veya türemesi olursa bitişik, olmazsa ayrı yazılır.
  • Ses düşmesi/türemesi varsa (bitişik): kaybetmek (kayıp etmek değil), hissetmek (his etmek değil), devretmek (devir etmek değil).
  • Ses düşmesi/türemesi yoksa (ayrı): terk etmek, fark etmek, yardım etmek, söz etmek (sözetmek değil).
• Belirsizlik Bildiren Kelimeler: Bazı belirsizlik bildiren kelimeler bitişik yazılırken, bazıları ayrı yazılır.
  • Bitişik yazılanlar: birçok, birkaç, herhangi, hiçbir.
  • Ayrı yazılanlar: pek çok, her şey.
• İkilemeler: İkilemeler her zaman ayrı yazılır. Aralarına noktalama işareti konmaz.
  • Örnek: yan yana, art arda, hiç mi hiç.

4. Ki Bağlacının ve Ekinin Yazımı

• Bağlaç Olan "ki": Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz veya sadece daralır. Her zaman ayrı yazılır.
  • Örnek: Bir de baktım ki kocaman bir köpek var.
• Ek Olan "-ki": İlgi eki veya sıfat yapan ek olarak kullanılır. Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulur. Her zaman bitişik yazılır.
  • Örnek: Bendeki lezzet (Hangi lezzet? Bendeki lezzet. Sıfat yapan -ki'dir.)

💡 İpucu: "Ki"yi cümlenin sonuna "-ler" ekini getirerek okuyun. Anlamlı oluyorsa ektir (bitişik), anlamsız oluyorsa bağlaçtır (ayrı). (Örnek: "Baktımkiler" anlamsız, o zaman "ki" ayrı. "Bendekiler" anlamlı, o zaman "ki" bitişik.)

5. Mi Soru Ekinin Yazımı

• "Mi" soru eki, kendinden önceki kelimeden her zaman ayrı yazılır. Kendinden sonra gelen eklere ise bitişik yazılır.
  • Örnek: Bu kadar iş bir günde yetişir mi?
  • Örnek: Gelmeyecek misin? (Yanlış: gelmeyecekmisin)

6. Sayıların Yazımı

• Sayılar metin içinde harflerle de (bir, iki, üç) veya rakamlarla da (1, 2, 3) yazılabilir.
• Saat ve dakikalar metin içinde yazıyla veya rakamla yazılabilir. (Saat üçte, 15.00'te)
• Yüzde (%) ve binde (‰) işaretleri sayılarla bitişik yazılır, aralarında boşluk bırakılmaz.
  • Örnek: %5 (Yanlış: % 5)
• Kesirli sayılar virgülle ayrılır.
  • Örnek: 1,5

7. Kısaltmaların Yazımı

• Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen ekler, kısaltmanın okunuşuna göre değil, kısaltmanın son harfinin okunuşuna göre gelir.
  • Örnek: SGK'ye (Sosyal Güvenlik Kurumu'na değil, S-G-K'ye)

8. Karıştırılan Bazı Kelimelerin Doğru Yazımı

• Unvan (Yanlış: Ünvan)
• Asfalt (Yanlış: Asvalt)
• Film (Yanlış: Filim)
• Herhangi bir (Yanlış: Herhangibir)

Bu ders notu, yazım kuralları konusunda karşılaşabileceğiniz birçok kuralı özetlemektedir. Bol bol pratik yaparak ve bu kuralları tekrar ederek yazım hatalarınızı en aza indirebilirsiniz. Başarılar dilerim!