Merhaba sevgili 5. sınıf öğrencileri!

Bu ders notu, "Nezaket Kuralları" konulu testinizde başarılı olmanız için hazırlandı. Nezaket, görgü ve ahlak kuralları, hem okulda hem de günlük hayatınızda çok önemli. Bu notları dikkatlice okuyarak, sosyal ilişkilerinizde nasıl daha iyi bir insan olabileceğinizi ve testteki soruları nasıl doğru yanıtlayacağınızı öğreneceksiniz.

Nezaket Kuralları Nedir ve Neden Önemlidir?

• Nezaket kuralları, toplum içinde yaşayan her insanın birbirine karşı saygılı, anlayışlı ve hoşgörülü davranmasını sağlayan yazılı olmayan davranış biçimleridir.
• Bu kurallar, bireylerin davranışlarına düzen ve istikrar getirir.
• İnsan hayatını kolaylaştırmaya ve ilişkileri düzenlemeye yardımcı olur.
• Toplumsal yaşam alanında çeşitli durumlarda uyulması gereken kurallardır.
• Amacı: İnsanların birbirini kırmadan, incitmeden, huzurlu bir şekilde bir arada yaşamasını sağlamaktır.

⚠️ Dikkat: Nezaket kuralları, sadece "zorunluluk" olduğu için değil, içten gelen bir saygı ve sevgiyle uygulanmalıdır. Korktuğumuz için değil, değer verdiğimiz için saygı gösteririz.

Temel Nezaket ve Görgü İlkeleri

• Saygı ve Sevgi:
  • Büyüklere saygı, küçüklere merhamet göstermek çok önemlidir.
  • Farklı fikirlere ve inançlara sahip insanlara karşı hoşgörülü ve saygılı olmak gerekir.
  • İnsanların dış görünüşüne, zenginliğine veya fakirliğine göre ayrım yapmamak, herkese eşit davranmak nezaketin temelidir.
• Dürüstlük ve Güven:
  • Yalan söylememek, verilen sözleri tutmak, dürüst olmak toplumsal ilişkilerin temelidir.
• Alçak Gönüllülük:
  • Böbürlenmek, yani kendini başkalarından üstün görmek ve bununla övünmek nezaket kurallarına aykırıdır. Herkes eşittir ve kimse kimseden üstün değildir.
• Merhamet ve Yardımseverlik:
  • Hasta olanı ziyaret etmek, zor durumda olana yardım etmek, çevremizdeki insanlara karşı duyarlı olmak nezaketin önemli bir parçasıdır.

Günlük Hayatta Nezaketli Davranışlar

• İletişim Kuralları:
  • Selamlaşmak: Karşılaştığımızda veya bir yere girdiğimizde selam vermek, hoş bir başlangıçtır.
  • Ölçülü Konuşmak: Ses tonumuzu iyi ayarlamak, başkalarını rahatsız etmeyecek şekilde konuşmak önemlidir. Fısıldayarak konuşmak veya bağırarak konuşmak nezaketsizliktir.
  • Dinlemek: Karşımızdaki kişiyi gerçekten dinlemek, ona değer verdiğimizi gösterir. Dinliyormuş gibi yapmak doğru değildir.
  • Teşekkür Etmek ve Özür Dilemek: Yardım aldığımızda veya bir iyilik gördüğümüzde "teşekkür ederim" demek; hata yaptığımızda "özür dilerim" demek nezaketin olmazsa olmazıdır.
  • "Lütfen" Demek: Bir şey isterken "lütfen" kelimesini kullanmaya özen göstermek, isteğimizi daha nazik bir şekilde ifade etmemizi sağlar.
• Sosyal İlişkiler:
  • Ziyaretleşmek: Akraba, komşu, arkadaş ve hasta ziyaretlerine önem vermek, ilişkileri güçlendirir. Ziyaretlerin kısa ve uygun zamanda yapılmasına dikkat etmek gerekir.
  • Davetlere İcabet Etmek: Bir davet aldığımızda, mümkünse katılmak ve davet edene değer verdiğimizi göstermek önemlidir.
  • Misafirperverlik: Misafir ağırlamak, onlara iyi davranmak Türk kültüründe ve İslam'da çok önemli bir nezaket kuralıdır.
• Kişisel Alan ve Mahremiyet:
  • Özel Hayatın Gizliliği: Bir insanın özel hayatını araştırmak, onun sırlarını başkalarıyla paylaşmak veya izinsiz fotoğraflarını kullanmak kişisel mahremiyeti ihlal etmektir.
  • Eşyaya Saygı: Başkalarına ait eşyaları izinsiz kullanmamak, onlara zarar vermemek gerekir. Bir arkadaşımızın eşyasını kullanmadan önce mutlaka izin istemeliyiz.
  • Sosyal Medya Kullanımı: Sosyal medyada bir fotoğraf paylaşmadan önce, o fotoğrafta yer alan kişilerden izin istemek çok önemlidir. Başkalarının özel bilgilerini veya fotoğraflarını izinsiz paylaşmak kesinlikle yanlıştır.
• Çevreye Karşı Sorumluluk:
  • Çevreyi rahatsız edecek şekilde gürültü yapmamak, çevre temizliği konusunda duyarlı olmak toplumsal nezaketin bir parçasıdır.
  • Esnerken veya bir şey yerken ağzımızı kapatmak gibi kişisel hijyen ve görgü kurallarına uymak da önemlidir.

Nezaket Kurallarına Aykırı Davranışlar (Yapmamamız Gerekenler)

• İnsanları kıran, üzen davranışlardan uzak durmak.
• Böbürlenmek, kendini üstün görmek.
• Çevreyi rahatsız edecek şekilde gürültü yapmak.
• Başkalarının özel hayatını araştırmak veya sırlarını yaymak.
• Başkalarına ait eşyaları izinsiz kullanmak.
• Yalan söylemek veya verilen sözü tutmamak.
• Karşımızdaki kişiyi dinliyormuş gibi yapmak (gerçekten dinlememek).
• Hediye edilen bir şeyi beğenmediğimizi açıkça ve kaba bir şekilde ifade etmek.
• Telefonu karşımızdaki kişinin yüzüne kapatmak.
• Toplum içinde yanımızdakinin kulağına fısıldayarak konuşmak.

İslam'da Nezaket ve Ahlak

• İslam dini, nezaket ve güzel ahlaka büyük önem verir. Kur'an-ı Kerim ve Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed'in (sav) hadisleri, bize bu konuda rehberlik eder.
• Hz. Peygamber'in Ahlakı: Peygamberimiz (sav), yüce bir ahlak üzereydi. Alçak gönüllüydü, fakir zengin ayrımı yapmazdı, insan sevgisiyle doluydu. Bir topluma girdiğinde boş bulduğu yere otururdu. Müslüman olanları ayırıp, olmayanlara kıymet vermemek gibi bir davranışı asla olmamıştır. O, tüm insanlığa örnek bir şahsiyetti.
• Hadisler ve Ayetler Işığında Nezaket:
  • "Müminin mümin üzerinde altı hakkı vardır..." hadisi, hasta ziyareti, cenazeye katılma, davete icabet, selam verme, aksırana hayır dua etme ve samimi davranma gibi önemli hakları ve nezaket kurallarını belirtir. (Burada "hastalandığında tedavi etmek" değil, "ziyaret etmek" vurgulanır.)
  • "Küçüklerimize merhamet etmeyen, büyüklerimize saygı göstermeyen bizden değildir." hadisi, evrensel bir sevgi ve saygı ilkesini vurgular. Bu, sadece Müslüman çocuklarına değil, tüm çocuklara merhamet etmeyi kapsar.
  • "Evlere girdiğiniz zaman birbirinize, Allah katından mübarek ve hoş bir esenlik dileği olarak, selam verin." (Nûr suresi, 61. ayet) ayeti, eve giriş-çıkış adabının ve selamlaşmanın önemini gösterir.

💡 İpucu: Soruları Çözerken Nelere Dikkat Etmelisin?

• Sorularda geçen "çıkarılamaz", "değildir", "olamaz" gibi olumsuz ifadelere çok dikkat et. Bu tür sorular, genellikle doğru olan üç seçeneği bulup, yanlış olanı işaretlemeni ister.
• Metin veya hadis verilen sorularda, sadece verilen metinden çıkarılabilecek bilgilere odaklan. Kendi yorumunu katmamaya çalış.
• Şıkları dikkatlice oku ve en uygun veya en yanlış olanı belirle.
• Nezaket kuralları genellikle "iyi, doğru, güzel" olan davranışları kapsar. "Kötü, yanlış, çirkin" olan davranışlar genellikle nezaketsizliktir.

Bu notları tekrar ederek, nezaket kuralları hakkındaki bilginizi pekiştirebilir ve testinizde başarılı olabilirsiniz. Unutmayın, nezaket sadece bir ders konusu değil, hayat boyu uygulamanız gereken değerli bir yaşam biçimidir!