Merhaba sevgili 5. sınıf öğrencileri!

Bu ders notu, "5. Sınıf Yazım Kuralları Test 2" testindeki soruları temel alarak hazırladığımız, yazım kuralları konusundaki en önemli bilgileri ve ipuçlarını içeren kapsamlı bir rehberdir. Bu notları dikkatlice okuyarak ve tekrar ederek, yazım kuralları konusundaki bilgilerinizi pekiştirebilir, sınavlara daha iyi hazırlanabilir ve günlük yazışmalarınızda doğru bir Türkçe kullanabilirsiniz.

🎓 5. Sınıf Yazım Kuralları Test 2 - Ders Notu ve İpuçları

Bu ders notu, özellikle büyük harflerin kullanımı, sayıların yazımı, "de/da" ve "ki" eklerinin/bağlaçlarının yazımı ile kısaltmalara ve özel adlara gelen eklerin yazımı gibi temel yazım kurallarını kapsamaktadır.

1. Büyük Harflerin Kullanımı

• Cümle Başı ve Özel Adlar: Her cümlenin ilk kelimesi ve özel adlar (kişi adları, soyadları, takma adlar, millet adları, dil adları, din adları) büyük harfle başlar.
• Unvan, Lakap ve Meslek Adları: Kişi adlarıyla birlikte kullanılan unvanlar, lakaplar ve meslek adları büyük harfle başlar.
  • Örnek: Doktor Ayşe, Yüzbaşı Kemal, Deli Petro, Çöpçü Hayrettin.
  • ⚠️ Dikkat: Meslek adları tek başına kullanıldığında küçük harfle başlar. (Örnek: Bu kasabada birçok çiftçi var.)
• Ay ve Gün Adları: Belirli bir tarihi bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar.
  • Örnek: 29 Ekim 1923 Salı, 12 Mayıs Cuma günü.
  • 💡 İpucu: Eğer ay ve gün adları belirli bir tarihi belirtmiyorsa (örneğin "gelecek mayıs", "her salı"), küçük harfle başlar.
• Yer Adları: Kıta, bölge, il, ilçe, köy, mahalle, cadde, sokak, bulvar, meydan, dağ, ova, deniz, göl, nehir gibi yer adları büyük harfle başlar.
  • Örnek: Asya Kıtası, İç Anadolu Bölgesi, Ankara İli, Simav İlçesi, Başlamış Köyü, Barbaros Caddesi, Amanos Dağları, Amik Ovası, Karadeniz.
  • ⚠️ Dikkat: İl, ilçe, köy, kasaba gibi sözcükler özel ada dahil değilse küçük harfle başlar. (Örnek: Ankara ili, Simav ilçesi)
• Kurum, Kuruluş, Dernek Adları: Kurum, kuruluş, dernek, iş yeri adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.
  • Örnek: Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Çocuk Esirgeme Kurumu, Kurtuluş Müzesi.
• Tarihi Olay, Dönem ve Çağ Adları: Tarihi olaylar, dönemler ve çağ adları büyük harfle başlar.
  • Örnek: Sakarya Savaşı, İlk Çağ, Lale Devri.
• Gezegen ve Yıldız Adları: Dünya, Güneş, Ay kelimeleri coğrafya veya astronomi terimi olarak kullanıldığında büyük harfle başlar.
  • Örnek: Dünya, Güneş'in etrafında döner. Ay, Dünya'nın uydusudur. Mars ve Venüs gezegenlerdir.
  • 💡 İpucu: Bu kelimeler terim anlamı dışında kullanıldığında küçük harfle başlar. (Örnek: Benim dünyalarım yıkıldı. Ay yüzlü çocuk.)
• Saygı Bildiren Sözler: Kişi adlarından önce veya sonra gelen saygı sözleri, unvanlar büyük harfle başlar.
  • Örnek: Fatih Bey, Ayşe Hanım.
• Bayramlar ve Özel Günler: Millî ve dinî bayramlarla özel günlerin adları büyük harfle başlar.
  • Örnek: Kurban Bayramı, Babalar Günü, Anneler Günü.
• Yapı, Anıt Adları: Kale, köşk, han, köprü, anıt gibi yapı adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.
  • Örnek: Ankara Kalesi, Galata Köprüsü.
• Mevsim Adları: Mevsim adları (ilkbahar, yaz, sonbahar, kış) özel bir durumu belirtmedikçe küçük harfle başlar.
  • Örnek: İlkbahar geldi.
• Özel Adla Kurulan Cins İsimler: Özel adla kurulan ve özel ada dahil olmayan cins isimler küçük harfle başlar.
  • Örnek: Maraş dondurması, Van kedisi.
  • Ders Adları: Ders adları özel isim değilse küçük harfle başlar.
    • Örnek: Matematik yazılısı, fen bilimleri dersi.
    • ⚠️ Dikkat: Türkçe dersi gibi dil adları her zaman büyük harfle başlar.

  2. Sayıların Yazımı

  • Sayılar: Sayılar genellikle yazıyla yazılır ve her basamak ayrı yazılır.
    • Örnek: altmış, bin üç yüz elli.
    • 💡 İpucu: Para ile ilgili işlemlerde veya çek, senet gibi belgelerde sayılar bitişik yazılabilir. (Örnek: binüçyüzelliTL)
  • Üleştirme Sayıları: Üleştirme sayıları (paylaştırma) rakamla değil, yazıyla yazılır.
    • Örnek: ikişer, yirmişer (20'şer şeklinde yazmak yanlıştır).
  • Sıra Sayıları: Sıra sayıları rakamla yazıldığında sonuna nokta konur veya kesme işaretiyle ek getirilir.
    • Örnek: 10. kat, 10'uncu kat, ikinci, on ikinci.
  • Saatlerin Yazımı: Saat ve dakikalar arasına nokta konur, gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır.
    • Örnek: 12.30'da, 09.00'da.
  • Büyük Sayılarda Nokta: Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur.
    • Örnek: 3.400, 15.000.000.
  • Oyun Adları: Birleşik sayılardan oluşan oyun adları bitişik yazılır.
    • Örnek: birdirbir.

  3. "de/da" Bağlacının ve Ekinin Yazımı

  • Bağlaç olan "de/da": Cümleden çıkarıldığında anlam bozulmaz, ayrı yazılır ve asla "-te/-ta" şeklinde değişmez.
    • Örnek: Sen de bizimle gelecek misin? (Sen bizimle gelecek misin? - Anlam bozulmadı.)
    • ⚠️ Dikkat: "Bende yarın sınava gireceğim." cümlesindeki "bende" yanlış yazılmıştır, doğrusu "Ben de" olmalıdır.
  • Ek olan "-de/-da": Bulunma hâl eki olan "-de/-da" kelimeye bitişik yazılır, cümleden çıkarıldığında anlam bozulur ve "-te/-ta" şekline dönüşebilir.
    • Örnek: Okulda kavga çıkmış. (Okul kavga çıkmış. - Anlam bozuldu.)
    • Örnek: Televizyonda dizi izlediler. (Nerede izlediler? Televizyonda.)

  4. "ki" Bağlacının ve Ekinin Yazımı

  • Bağlaç olan "ki": Cümleden çıkarıldığında anlam bozulmaz, ayrı yazılır. Genellikle "ki"den sonra "-ler" eki getirilemez.
    • Örnek: Biliyorum ki sen de başaracaksın. (Biliyorum sen de başaracaksın. - Anlam bozulmadı.)
    • ⚠️ Dikkat: Bazı bağlaç olan "ki"ler kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır: sanki, oysaki, mademki, belki, hâlbuki, çünkü, meğerki. (SOMBAHÇEM)
  • Ek olan "-ki": Kelimeye bitişik yazılır, cümleden çıkarıldığında anlam bozulur. Genellikle "ki"den sonra "-ler" eki getirilebilir.
    • Sıfat yapan -ki: "Hangi" sorusuna cevap verir. (Örnek: Sabahki olay, okulumuzdaki kermes.)
    • İlgi eki -ki: Bir ismin yerini tutar. (Örnek: Benimki, seninki.)

  5. Kısaltmaların ve Özel Adlara Gelen Eklerin Yazımı

  • Kısaltmalara Gelen Ekler: Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen ekler, kısaltmanın son harfinin okunuşuna göre gelir ve kesme işaretiyle ayrılır.
    • Örnek: MEB'e (MEB'na değil), ODTÜ'den.
    • ⚠️ Dikkat: Kısaltma kelime gibi okunuyorsa, ek kelimenin okunuşuna göre gelir. (Örnek: ASELSAN'da)
  • Özel Adlara Gelen Ekler:
    • Özel adlara gelen çekim ekleri (hâl ekleri, iyelik ekleri vb.) kesme işaretiyle ayrılır.
      • Örnek: Başak'a, Türkiye'nin, Hatay'da.
    • Özel adlara gelen yapım ekleri ve onlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılmaz.
      • Örnek: Düzceli (Düzce + -li yapım eki, kesme yok).

  Bu ders notu, 5. sınıf seviyesindeki yazım kuralları konularını özetlemektedir. Her bir kuralı örneklerle birlikte anlamaya çalışın ve bol bol pratik yapın. Unutmayın, doğru yazım kuralları hem derslerinizde başarılı olmanızı hem de kendinizi daha iyi ifade etmenizi sağlar. Başarılar dilerim!