Merhaba sevgili 5. sınıf öğrencileri!

Bu ders notu, "5. Sınıf Yazım Kuralları Test 1"deki soruları analiz ederek sizin için özel olarak hazırlandı. Amacımız, yazım kuralları konusunda en çok dikkat etmeniz gereken yerleri size hatırlatmak ve bu konudaki bilginizi pekiştirmektir. Bu notları dikkatlice okuyarak sınavlarınıza çok daha iyi hazırlanabilirsiniz. Hadi başlayalım!

🎓 5. Sınıf Yazım Kuralları Test 1 - Ders Notu ve İpuçları

Bu test, Türkçe dersinin en önemli konularından biri olan "Yazım Kuralları"nı kapsamaktadır. Özellikle büyük harflerin doğru kullanımı, bağlaç ve eklerin yazımı ile sıkça karıştırılan kelimelerin doğru yazılışları üzerinde durulmuştur.

1. Büyük Harflerin Kullanımı

Büyük harfler, yazılarımızın daha anlaşılır ve kurallara uygun olmasını sağlar. İşte büyük harflerin kullanıldığı başlıca yerler:

• Cümle Başları: Her cümlenin ilk kelimesi büyük harfle başlar.
• Özel İsimler: Kişi adları, soyadları, lakaplar ve unvanlar büyük harfle başlar.
  • Örnek: Mustafa Kemal Atatürk, Ayşe Hanım, Deli Petro, Binbaşı Celil.
  • ⚠️ Dikkat: Akrabalık bildiren kelimeler (amca, teyze, hala, dayı vb.) bir unvan yerine kullanılmadıkça küçük harfle başlar.
    Örnek: Ahmet amcam geldi. (Doğru) / Ayşe Teyze bize geldi. (Yanlış, Ayşe teyze olmalı)
• Yer Adları: Ülke, şehir, ilçe, mahalle, cadde, sokak, dağ, göl, deniz, ova, park, kale gibi yer adları büyük harfle başlar.
  • Örnek: Ağrı Dağı, Van Gölü, Menekşe Mahallesi, İstiklal Caddesi, Kız Kalesi, Kurtuluş Parkı.
  • 💡 İpucu: İl, ilçe, köy, belde gibi sözcükler özel ada dâhil değilse küçük harfle başlar.
    Örnek: Mardin iline, Kangal ilçesinde.
• Kurum ve Kuruluş Adları: Okul, dernek, bakanlık gibi kurumların adları büyük harfle başlar.
  • Örnek: Mehmet Akif Ortaokulu.
  • ⚠️ Dikkat: İsmetpaşa ortaokulunda (Yanlış, İsmetpaşa Ortaokulunda olmalı.)
• Kitap, Dergi, Gazete ve Eser Adları: Bu tür adların her kelimesi büyük harfle başlar. Ancak, tür bildiren kelimeler (roman, gazete, dergi vb.) özel ada dâhil değilse küçük harfle başlar.
  • Örnek: Kuyucaklı Yusuf romanı, Akşam gazetesi.
  • ⚠️ Dikkat: Akşam Gazetesi (Yanlış, Akşam gazetesi olmalı.) / Kuyucaklı Yusuf Romanı (Yanlış, Kuyucaklı Yusuf romanı olmalı.)
• Özel Günler ve Bayramlar: Milli ve dini bayramlar, anma ve kutlama günleri büyük harfle başlar.
  • Örnek: Öğretmenler Günü, Dünya Tiyatrolar Günü.
  • ⚠️ Dikkat: Dünya Tiyatrolar günü (Yanlış, Dünya Tiyatrolar Günü olmalı.)
• Din, Dil, Millet ve Devlet Adları: Bu adlar büyük harfle başlar.
  • Örnek: Türkçe dersleri, Hindistan.
• Gezegen ve Yıldız Adları: Dünya, Ay, Güneş kelimeleri coğrafya veya astronomi terimi olarak kullanıldığında büyük harfle başlar. Diğer durumlarda küçük harfle yazılır.
  • Örnek: Dünya, Güneş ve Ay'ı inceledik. (Terim anlamında) / Dünyanın yükünü üstlenmişti. (Mecaz anlamda)
  • ⚠️ Dikkat: dünya, güneş ve ayı (Yanlış, terim anlamında kullanıldığı için Dünya, Güneş ve Ay'ı olmalı.)
• Yön Adları: Özel isimden önce gelen yön adları büyük harfle, özel isimden sonra gelen yön adları küçük harfle başlar. Ara yönler genellikle küçük harfle yazılır.
  • Örnek: Güneydoğu Anadolu, Güney Amerika. / Afrika'nın kuzeydoğusunda.
  • ⚠️ Dikkat: Ülkemizin Doğusu'nda (Yanlış, Ülkemizin doğusunda olmalı.) / güneydoğu Anadolu (Yanlış, Güneydoğu Anadolu olmalı.)
• Hayvanlara Verilen Özel Adlar: Hayvanlara verilen özel isimler büyük harfle başlar.
  • Örnek: Minnoş, Karabaş.
  • ⚠️ Dikkat: Köpeğimiz Karabaş (Yanlış, köpeğimiz Karabaş olmalı.)
• Özel İsimden Türeyen Cins İsimler: Özel isimden türeyen ancak artık bir cins adı haline gelmiş kelimeler küçük harfle başlar.
  • Örnek: Van kedisi, Antep fıstığı.
  • ⚠️ Dikkat: Antep Fıstığı (Yanlış, Antep fıstığı olmalı.)

2. Bağlaç ve Ekin "de / da" Yazımı

• Bağlaç Olan "de / da": Cümleden çıkarıldığında anlam bozulmazsa bağlaçtır ve her zaman ayrı yazılır. "te / ta" şekline dönüşmez.
  • Örnek: Son romanı da oldukça ilgi görmüştü. / Bunu bana okuyup da gider misin?
  • 💡 İpucu: "okuyupta" gibi bir yazım yanlıştır. "okuyup da" şeklinde ayrı yazılmalıdır.
• Ek Olan "-de / -da": Cümleden çıkarıldığında anlam bozulursa ektir ve kelimeye bitişik yazılır. Ünsüz benzeşmesi kuralına göre "te / ta" şekline dönüşebilir.
  • Örnek: Tokat'ta amcam yaşıyor. / Bazen bende ne düşündüğümün farkına varamıyorum.
  • ⚠️ Dikkat: Sivas'da (Yanlış, Sivas'ta olmalı.) / Muş'da (Yanlış, Muş'ta olmalı.)

3. Bağlaç ve Ekin "ki" Yazımı

• Bağlaç Olan "ki": Cümleden çıkarıldığında anlam bozulmazsa bağlaçtır ve her zaman ayrı yazılır.
  • Örnek: Diyelim ki yapamadık. / Sen ki benim en yakın dostlarımdan birisin.
  • ⚠️ Dikkat: Diyelimki (Yanlış, Diyelim ki olmalı.)
  • 💡 İpucu: Bazı "ki" bağlaçları kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır: Oysaki, mademki, belki, halbuki, çünkü, meğerki, illaki. (SOMBaHÇeMİ kuralı ile hatırlayabilirsin.)
• Ek Olan "-ki": Kelimeye bitişik yazılır.
  • Sıfat yapan -ki: Hangi sorusuna cevap verir.
    Örnek: Sabahki derse geç kaldım. (Hangi ders? Sabahki ders.)
  • İlgi zamiri olan -ki: Bir ismin yerini tutar.
    Örnek: Benim kalemim seninki gibi renkli değilmiş. (Senin kalemin yerine seninki.)

4. "mi" Soru Ekinin Yazımı

• "mi" soru eki her zaman ayrı yazılır. Kendinden önceki kelimeden ayrı, kendinden sonra gelen eklerle bitişik yazılır.
  • Örnek: Rana Hanımı bugün hiç aradın mı?

5. Sıkça Yanlış Yazılan Kelimeler ve Ses Olayları

• Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi): Fıstıkçı Şahap (f, s, t, k, ç, ş, h, p) harfleriyle biten bir kelimeye c, d, g ile başlayan bir ek geldiğinde, ekin ç, t, k'ye dönüşmesidir.
  • Örnek: Görmüştü (Görmüşdü değil), Anlamıştı (Anlamışdı değil), Seyretti (Seyir etti değil).
  • ⚠️ Dikkat: Görmüşdü (Yanlış, Görmüştü olmalı.)
• Özel İsimlerde Ünsüz Yumuşaması: Özel isimlerde ünsüz yumuşaması (p, ç, t, k harflerinin b, c, d, ğ'ye dönüşmesi) yazımda gösterilmez, sadece okunuşta olur.
  • Örnek: Bilecik'i gezmeyi çok istiyorum. (Bileciğ'i değil.)
  • ⚠️ Dikkat: Bileciğ'i (Yanlış, Bilecik'i olmalı.)
• Birleşik Kelimelerin Yazımı: Bazı birleşik kelimeler ayrı yazılırken, bazıları bitişik yazılır.
  • Örnek: Hiç kimse (Hiçkimse değil), Her şey (Herşey değil).
  • ⚠️ Dikkat: Hiçkimse (Yanlış, Hiç kimse olmalı.) / Herşeyi (Yanlış, Her şeyi olmalı.)
• Bazı Kelimelerin Doğru Yazımı:
  • Sürpriz (süprüz değil)
  • Karnabahar (karnıbahar değil)
  • Kral (kıral değil)
• ⚠️ Dikkat: süprüzle (Yanlış, sürprizle olmalı.)

Sevgili öğrenciler, yazım kuralları bol tekrar ve dikkat gerektiren bir konudur. Bu ders notundaki bilgileri sık sık gözden geçirin, bol bol okuma yapın ve yazım yanlışlarını gördüğünüzde düzeltmeye çalışın. Unutmayın, doğru yazım güzel Türkçemizi doğru kullanmanın anahtarıdır!

Başarılar dilerim!