Merhaba sevgili 3. sınıf öğrencileri!

Bu ders notu, "Maddeyi Niteleyen Özellikler" konusundaki bilgilerinizi pekiştirmek ve sınavlarınıza hazırlanırken size yardımcı olmak için hazırlandı. Çevremizdeki her şeyin bir madde olduğunu ve maddelerin kendilerine özgü birçok özelliği olduğunu unutmayın. Bu özellikler sayesinde maddeleri birbirlerinden ayırabilir, tanıyabilir ve doğru şekilde kullanabiliriz.

Bu notta, maddelerin duyu organlarımızla algılayabildiğimiz özelliklerini, bu özelliklere örnekleri ve en önemlisi, maddelerle ilgili güvenlik kurallarını öğreneceğiz. Hazırsanız, dersimize başlayalım!

✨ Madde Nedir?

• Çevremizde gördüğümüz, dokunduğumuz, kokladığımız her şey birer maddedir.
• Maddeler, yer kaplar ve kütlesi vardır. Yani bir ağırlığı vardır.
• Hava da bir maddedir. Çünkü yer kaplar ve kütlesi vardır.
• Her maddenin kendine özgü özellikleri bulunur. Bu özellikler sayesinde maddeleri tanırız.

🖐️ Maddeleri Nasıl Tanırız? (Duyu Organlarımız)

Maddelerin özelliklerini tanımak için beş duyu organımızı kullanırız:

• Gözlerimiz (Görme): Maddelerin rengini, büyüklüğünü, şeklini, saydam olup olmadığını (içini gösterip göstermediğini) görmemizi sağlar.
• Ellerimiz (Dokunma): Maddelerin sert mi yumuşak mı, pürüzlü mü pürüzsüz mü, sıcak mı soğuk mu olduğunu anlamamızı sağlar.
• Burnumuz (Koku Alma): Maddelerin kokulu mu kokusuz mu olduğunu, güzel mi kötü mü koktuğunu anlamamızı sağlar.
• Dilimiz (Tatma): Maddelerin tatlı, ekşi, acı veya tuzlu olup olmadığını anlamamızı sağlar.
• Kulaklarımız (İşitme): Maddelerin çıkardığı sesleri duymamızı sağlar. Örneğin, bir cam bardağın kırılgan olduğunu sesinden de anlayabiliriz.

⚠️ Dikkat: Duyu organlarımızı kullanırken güvenliğimize çok dikkat etmeliyiz! Özellikle tatma ve koklama konusunda çok dikkatli olmalıyız.

🌈 Maddelerin Başlıca Özellikleri ve Örnekleri

Maddeleri birbirinden ayıran bazı önemli özellikler şunlardır:

1. Sertlik ve Yumuşaklık

• Sert Maddeler: Kolayca şekil verilemeyen, bükülemeyen, kesilemeyen maddelerdir. Örneğin: Çatal, taş, demir, cam, ceviz.
• Yumuşak Maddeler: Kolayca şekil verilebilen, bükülebilen, esneyebilen maddelerdir. Örneğin: Sünger, pamuk, hamur, kazak, lastik.

💡 İpucu: Bir maddenin sert mi yumuşak mı olduğunu genellikle dokunarak anlarız.

2. Pürüzlü ve Pürüzsüz

• Pürüzlü Maddeler: Yüzeyi girintili çıkıntılı, engebeli olan maddelerdir. Dokunduğumuzda düzgün hissettirmez. Örneğin: Ceviz kabuğu, asfalt, ağaç kabuğu, zımpara kağıdı.
• Pürüzsüz Maddeler: Yüzeyi düzgün ve kaygan olan maddelerdir. Dokunduğumuzda düzgün hissettirir. Örneğin: Cam, ayna, mermer, su.

💡 İpucu: Pürüzlü veya pürüzsüz olma özelliğini dokunarak anlarız.

3. Esnek ve Kırılgan

• Esnek Maddeler: Kuvvet uygulandığında şekli değişen, ancak kuvvet ortadan kalktığında eski haline dönebilen maddelerdir. Örneğin: Lastik bant, sünger, hamur, yay.
• Kırılgan Maddeler: Kuvvet uygulandığında kolayca kırılan, parçalanan maddelerdir. Örneğin: Cam, yumurta, porselen tabak.

💡 İpucu: Esneklik ve kırılganlık özelliklerini dokunarak veya maddeye uyguladığımız kuvvetin sonucunu gözlemleyerek anlarız.

4. Kokulu ve Kokusuz

• Kokulu Maddeler: Kendine özgü bir kokusu olan maddelerdir. Örneğin: Parfüm, soğan, gül, sirke.
• Kokusuz Maddeler: Belirgin bir kokusu olmayan maddelerdir. Örneğin: Su, cam, tabak.

⚠️ Dikkat: Bilmediğimiz veya keskin kokulu maddeleri koklamak sağlığımıza zarar verebilir. Uzaktan koklamaya veya hiç koklamamaya özen gösterin!

5. Renkli ve Renksiz

• Renkli Maddeler: Belirli bir renge sahip olan maddelerdir. Örneğin: Elma (kırmızı), yaprak (yeşil), meyve suyu (turuncu).
• Renksiz Maddeler: Belirgin bir rengi olmayan, şeffaf görünen maddelerdir. Örneğin: Su, hava, cam.

💡 İpucu: Renkli veya renksiz olma özelliğini gözlerimizle (görerek) anlarız.

🚨 Güvenliğimiz İçin Çok Önemli Kurallar! (Tehlikeli Maddeler)

Bazı maddeler sağlığımız için tehlikeli olabilir. Bu maddelerle ilgili bilmemiz gerekenler:

• Bilmediğimiz Maddeler: Asla bilmediğimiz bir maddenin tadına bakmamalı, koklamamalı veya dokunmamalıyız. Bu maddeler zehirli veya yakıcı olabilir.
• Temizlik Maddeleri: Deterjan, çamaşır suyu, kireç çözücü gibi temizlik maddeleri insan sağlığı için çok zararlıdır. Bunları asla içmemeli, tadına bakmamalı, koklamamalı ve cildimize temas ettirmemeliyiz. Bu tür maddelerle oynanmamalı, çocukların ulaşamayacağı yerlerde saklanmalıdır.
• Uyarı Sembolleri: Bazı maddelerin üzerinde tehlikeli olduğunu gösteren özel uyarı sembolleri bulunur. Bu sembollerin anlamlarını bilmek ve bu maddelerle dikkatli olmak sağlığımızı korumak için çok önemlidir.
• Yetişkinlerden Yardım: Tehlikeli olabileceğini düşündüğümüz bir maddeyle karşılaştığımızda veya bir kaza anında hemen bir yetişkinden yardım istemeliyiz.

⚠️ Unutmayın: Güvenliğimiz her şeyden önemlidir! Merak ettiğimiz maddeler hakkında bilgi almak için her zaman bir yetişkine danışmalıyız.

Bu ders notu, "Maddeyi Niteleyen Özellikler" konusundaki temel bilgileri içeriyor. Konuları tekrar ederek ve örnekleri inceleyerek öğrendiklerinizi pekiştirebilirsiniz. Başarılar dilerim!