Merhaba sevgili 3. sınıf öğrencileri!

Bu ders notu, "Maddeyi Niteleyen Özellikler" konusunu daha iyi anlamanız ve testlerde başarılı olmanız için hazırlandı. Çevremizdeki her şey bir maddedir ve her maddenin kendine özgü özellikleri vardır. Bu özellikleri öğrenmek, dünyayı daha iyi tanımamızı sağlar. Haydi, maddeyi niteleyen özelliklere ve güvenli madde kullanımına birlikte göz atalım!

1. Maddelerin Fiziksel Özellikleri

Maddeleri beş duyu organımızla algılayabildiğimiz özelliklerine fiziksel özellikler deriz. İşte en önemlileri:

• Sertlik ve Yumuşaklık:
  • Sert Maddeler: Kolayca şekil verilemeyen, bükülemeyen, kesilemeyen veya çizilemeyen maddelerdir. Örneğin: Taş, demir, cam, tahta, elmas, çelik tencere.
  • Yumuşak Maddeler: Kolayca şekil verilebilen, bükülebilen, kesilebilen veya çizilebilen maddelerdir. Örneğin: Pamuk, oyun hamuru, sünger, kumaş, domates, biber.
  • 💡 İpucu: Bir maddeye dokunduğumuzda veya bastırdığımızda kolayca şekil değiştiriyorsa yumuşak, değiştirmiyorsa serttir.
• Esneklik ve Kırılganlık:
  • Esnek Maddeler: Kuvvet uygulandığında şekli değişen, ancak kuvvet ortadan kalktığında eski haline geri dönebilen maddelerdir. Örneğin: Lastik, yay, balon, sünger.
  • Kırılgan Maddeler: Kuvvet uygulandığında kolayca kırılan, çatlayan veya parçalanan maddelerdir. Örneğin: Cam, porselen tabak, ayna, seramik.
  • ⚠️ Dikkat: Her sert madde kırılgan değildir. Örneğin demir serttir ama kırılgan değildir, esnek de değildir. Cam ise hem sert hem de kırılgandır.
• Pürüzlü ve Pürüzsüz Yüzeyler:
  • Pürüzlü Yüzeyler: Dokunduğumuzda girintili çıkıntılı, düz olmayan, tırtıklı hissettiren yüzeylerdir. Örneğin: Ağaç kabuğu, zımpara kağıdı, halı, rende.
  • Pürüzsüz Yüzeyler: Dokunduğumuzda kaygan, düz ve girintisi çıkıntısı olmayan yüzeylerdir. Örneğin: Ayna, cam, fayans, cilalı tahta.
• Koku:
  • Bazı maddelerin kendine özgü bir kokusu vardır. Örneğin: Çiçekler, parfüm, kolonya, çilek.
  • ⚠️ Dikkat: Bilmediğimiz maddeleri asla koklamamalıyız! Bazı kokular sağlığımız için zararlı olabilir.
• Renk:
  • Maddelerin çoğu farklı renklerdedir. Örneğin: Kırmızı çilek, yeşil yaprak, mavi gökyüzü. Renk, maddeleri ayırt etmemizi sağlayan önemli bir özelliktir.

2. Güvenli Madde Kullanımı ve Laboratuvar Kuralları

Çevremizde faydalı maddeler olduğu gibi, yanlış kullanıldığında bize zarar verebilecek maddeler de vardır. Bu yüzden maddeleri kullanırken çok dikkatli olmalıyız.

• Bilinmeyen Maddelerden Uzak Dur:
  • İçeriğini bilmediğimiz maddeleri asla tatmamalı, koklamamalı ve onlara dokunmamalıyız. Bazı maddeler zehirli veya tahriş edici olabilir.
  • 💡 İpucu: Özellikle temizlik malzemeleri (deterjan, çamaşır suyu vb.) veya ilaçlar gibi maddeler, yiyeceklere benzese bile asla tadına bakılmamalıdır.
• Uyarıcı Yazıları Oku:
  • Üzerinde uyarı işaretleri veya yazıları olan maddeleri kullanmadan önce mutlaka bu yazıları okumalıyız. Bu yazılar, maddenin nasıl güvenli kullanılacağı hakkında bilgi verir.
• Güvenli Saklama:
  • Tehlikeli maddeleri (ilaçlar, deterjanlar, çamaşır suyu gibi) çocukların ulaşamayacağı yerlerde, kilitli dolaplarda saklamalıyız. Asla yiyecek veya içecek şişelerine koymamalıyız.
• Laboratuvar Güvenliği:
  • Bilimsel deneyler yaparken veya laboratuvarda çalışırken bazı kurallara uymak çok önemlidir:
  • Deney yaparken mutlaka önlük, eldiven ve gözlük gibi koruyucu ekipmanlar kullanmalıyız.
  • Laboratuvarda koşmamalı, şaka yapmamalı ve dikkat dağıtıcı hareketlerden kaçınmalıyız.
  • Öğretmenimizin veya bir büyüğümüzün izni olmadan hiçbir maddeye dokunmamalı ve deney yapmamalıyız.

3. Maddelerin Özelliklerini Karşılaştırma ve Sıralama

Maddelerin özelliklerini öğrenirken, onları birbirleriyle karşılaştırmak ve belirli bir özelliğe göre sıralamak da önemlidir.

• Örneğin, yumuşaktan serte doğru sıralama yaparken, en kolay şekil değiştirenden en zor şekil değiştirene doğru düşünmeliyiz.
• 💡 İpucu: Bir maddenin birden fazla özelliği olabilir. Örneğin, bir cam bardak hem sert hem de kırılgandır. Bir çilek hem pürüzlü hem kokulu hem de renklidir.

Bu ders notunu dikkatlice okuyarak ve çevrenizdeki maddeleri bu özelliklere göre inceleyerek konuyu çok daha iyi anlayabilirsiniz. Unutmayın, bilim öğrenmek hem eğlenceli hem de çok faydalıdır!