Merhaba sevgili 3. sınıf öğrencileri!

Bu ders notu, "Cisimleri Hareket Ettirme ve Durdurma" ünitesindeki bilgilerinizi pekiştirmeniz ve sınava hazırlanmanız için özel olarak hazırlandı. Kuvvetin ne olduğunu, çeşitlerini, cisimler üzerindeki etkilerini ve hareketli cisimlerin güvenliğimiz için neden önemli olduğunu birlikte hatırlayalım. Hazırsanız, öğrenmeye başlayalım!

Kuvvet Nedir ve Çeşitleri Nelerdir?

Kuvvet, cisimlerin hareket etmesini, durmasını, hızlanmasını, yavaşlamasını, yön değiştirmesini veya şekil değiştirmesini sağlayan bir etkidir. Kuvveti gözle göremeyiz ama etkilerini hissederiz ve görürüz.

• İtme Kuvveti: Bir cismi kendimizden uzaklaştırmak için uyguladığımız kuvvettir. Örneğin, bir kapıyı açmak için itmek, topa vurmak veya bir arabayı ileri doğru itmek itme kuvvetine örnektir.
• Çekme Kuvveti: Bir cismi kendimize doğru yaklaştırmak için uyguladığımız kuvvettir. Örneğin, bir çekmeceyi açmak için çekmek, bir ipi çekmek, atın kızağı çekmesi veya bir yayı germek çekme kuvvetine örnektir.
• İtme ve Çekme Kuvvetlerinin Birlikte Kullanımı: Günlük hayatımızda birçok işi yaparken hem itme hem de çekme kuvvetini aynı anda kullanırız. Örneğin, elektrik süpürgesi kullanırken hem ileri doğru iter hem de geri doğru çekeriz. Testere ile bir şeyi keserken de aynı anda hem itme hem de çekme kuvveti uygularız. Uçurtma uçururken rüzgar uçurtmayı iterken, biz ipinden çekme kuvveti uygularız.

Kuvvetin Cisimler Üzerindeki Etkileri

Kuvvet, cisimler üzerinde farklı şekillerde etkiler yaratabilir:

• Hızlandırma: Duran bir cismi hareket ettirebilir veya hareket eden bir cismin hızını artırabilir. Örneğin, bisikletin pedalına daha hızlı basmak onu hızlandırır. Rüzgarın çamaşırları hareket ettirmesi ve hızlandırması da bu etkiye örnektir.
• Yavaşlatma ve Durdurma: Hareket eden bir cismin hızını azaltabilir veya onu tamamen durdurabilir. Örneğin, frene basarak bisikleti yavaşlatmak veya durdurmak. Hareketli bir topu elimizle tutarak durdurmak da bu etkiye örnektir.
• Yön Değiştirme: Hareket eden bir cismin hareket yönünü değiştirebilir. Örneğin, futbolcunun topa vurarak yönünü değiştirmesi veya direksiyonu çevirerek arabanın yönünü değiştirmesi.
• Şekil Değiştirme: Cisimlerin şeklini değiştirebilir. Örneğin, bir kağıdı buruşturmak, süngeri sıkmak veya oyun hamuruna şekil vermek.
• Döndürme: Cisimleri kendi ekseni etrafında döndürebilir. Örneğin, bir anahtarla kapı kilidini açmak için anahtarı döndürmek veya direksiyonu çevirmek.

⚠️ Dikkat: Hareket eden bir cisme, hareket ettiği yönün tam tersine bir kuvvet uygularsanız, o cisim yavaşlar, durur veya yönü değişir. Asla hızlanmaz!

Hareket ve Hız Kavramı

Cisimlerin bir yerden başka bir yere yer değiştirmesine hareket denir.

Hız ise bir cismin belirli bir mesafeyi ne kadar sürede kat ettiğini gösterir. Aynı mesafeyi daha kısa sürede kat eden cisim, diğerinden daha hızlıdır.

💡 İpucu: Bir koşu yarışında, aynı parkuru daha kısa sürede bitiren koşucu, diğerlerinden daha hızlıdır.

Hareketli Cisimler ve Doğa Olayları Karşısında Güvenlik

Bazı hareketli cisimler ve doğa olayları tehlikeli olabilir. Kendimizi ve çevremizdekileri korumak için çok dikkatli olmalıyız.

• Tehlikeli Hareketli Cisimler: Hızla hareket eden araçlar (otobüs, araba, tren), dönen makineler (vantilatör pervanesi, testere), yuvarlanan büyük kayalar gibi cisimleri durdurmaya çalışmak çok tehlikelidir ve ciddi yaralanmalara yol açabilir. Bu tür cisimlerden uzak durmalı ve onlara müdahale etmeye çalışmamalıyız.
• Tehlikeli Doğa Olayları: Çığ, fırtına, sel gibi doğa olayları hareketli oldukları için can ve mal kaybına neden olabilir. Bu tür olaylar sırasında güvende kalmak için yetkililerin uyarılarına uymalıyız. Gökkuşağı gibi bazı doğa olayları ise tamamen zararsız ve güzeldir.

⚠️ Dikkat: Hareketli bir cismi durdurmaya çalışmadan veya tehlikeli bir doğa olayına yaklaşmadan önce her zaman güvenliğinizi düşünün. Bilmediğiniz veya tehlikeli olabilecek durumlardan uzak durun ve büyüklerinizden yardım isteyin.

Umarız bu ders notları, "Cisimleri Hareket Ettirme ve Durdurma" konusunu daha iyi anlamanıza yardımcı olmuştur. Sınavlarınızda başarılar dileriz!