🎓 3. Sınıf Maddeyi Tanıyalım Karma Test 1 - Ders Notu ve İpuçları
🌍 Madde Nedir?
- Çevremizde gördüğümüz, dokunduğumuz her şey birer maddedir.
- Maddelerin ortak özelliği, yer kaplamaları ve kütlelerinin olmasıdır.
- Örneğin, bir kalem, bir silgi, su, hava... Hepsi maddedir!
👀 Duyularımızla Maddeleri Tanıyalım!
- Maddelerin birçok farklı özelliği vardır ve bu özellikleri duyu organlarımızla algılarız.
- Dokunma duyumuzla (derimizle) maddelerin sert mi, yumuşak mı, pürüzlü mü (engebeli), pürüzsüz mü (düzgün) olduğunu anlarız.
- Örnek: Bir pamuk yumuşaktır, bir taş serttir. Zımpara kağıdı pürüzlüdür, cam pürüzsüzdür.
- Görme duyumuzla (gözümüzle) maddelerin rengini, şeklini ve büyüklüğünü fark ederiz.
- Koklama duyumuzla (burnumuzla) maddelerin kokulu veya kokusuz olduğunu ayırt ederiz.
- Örnek: Parfüm kokuludur, su ise kokusuzdur.
- Tat alma duyumuzla (dilimizle) maddelerin tatlı, tuzlu, ekşi veya acı olup olmadığını anlarız.
- ⚠️ Dikkat: Her maddeyi tatmak veya koklamak tehlikeli olabilir! Bilmediğimiz maddelerden uzak durmalıyız.
💪 Maddelerin Farklı Özellikleri
- Maddeler sadece sertlik, yumuşaklık gibi özelliklere sahip değildir. Bazı maddelerin başka ilginç özellikleri de vardır:
- Esnek Maddeler: Kuvvet uygulandığında şekli değişen, kuvvet ortadan kalktığında eski haline geri dönen maddelerdir. Bu maddeler eğilebilir, bükülebilir, uzatılabilir, sıkıştırılabilir.
Örnek: Lastik, sünger, balon.
- Kırılgan Maddeler: Kolayca parçalanabilen, dağılabilen maddelerdir.
Örnek: Cam, porselen tabak.
- Saydam Maddeler: Işığı geçiren ve arkasını görmemizi sağlayan maddelerdir.
Örnek: Cam, su.
- Opak Maddeler: Işığı geçirmeyen ve arkasını görmemizi engellemeyen maddelerdir.
Örnek: Tahta, taş.
- Pürüzlü Yüzeyler: Sürtünmeyi artırarak kaymayı önler.
Örnek: Kış lastikleri, zımpara kağıdı.
💧 Maddenin Halleri: Katı, Sıvı, Gaz
- Maddeler doğada üç farklı halde bulunabilir: katı, sıvı ve gaz.
- Katı Maddeler: Belirli bir şekilleri ve belirli bir hacimleri (yer kaplama miktarları) vardır. Sert veya yumuşak olabilirler. Akışkan değillerdir. Örnek: Buz, ekmek, tuz, kalem, masa, saat, kum, toz şeker.
- 💡 İpucu: Küçük taneli katı maddeler (kum, tuz, şeker) konuldukları kabın şeklini alıyor gibi görünseler de, her bir tanecik kendi başına katı özelliklerini korur. Bu yüzden onlar da katıdır!
- Sıvı Maddeler: Belirli bir şekilleri yoktur. Konuldukları kabın şeklini alırlar. Belirli bir hacimleri vardır. Akışkandırlar. Örnek: Su, süt, sirke, zeytinyağı, kolonya, ayran.
- Gaz Maddeler: Belirli bir şekilleri ve hacimleri yoktur. Bulundukları kabı veya ortamı tamamen doldururlar. Akışkandırlar ve sıkıştırılabilirler. Örnek: Hava, duman, doğalgaz, balondaki hava.
- 💡 İpucu: Hava da bir maddedir ve gaz halindedir. Yer kaplar ve kütlesi vardır.
🚨 Tehlikeli Maddeler ve Güvenliğimiz
- Bazı maddeler sağlığımız için tehlikeli olabilir. Bu maddelerle oynamamalı, tatmamalı veya koklamamalıyız.
- Örnek: Deterjan, çamaşır suyu, yapıştırıcı, cıva, ilaçlar.
- Güvenlik İçin Alınması Gereken Önlemler: Kesici ve delici aletleri (bıçak, makas) çocukların ulaşamayacağı, kilitli dolaplarda saklamak. Temizlik malzemelerini (deterjan, çamaşır suyu) çocukların erişemeyeceği yerlerde, kapakları sıkıca kapalı tutmak. İlaçları çocukların ulaşamayacağı yerlerde ve orijinal ambalajlarında saklamak. Bilmediğimiz bitkileri veya meyveleri yememek. Elektrik prizlerine dokunmamak.
🔍 Maddeleri Ayırt Etme Yolları
- Birbirine benzeyen maddeleri farklı özelliklerine bakarak ayırt edebiliriz.
- Örnek: Toz şeker, un ve tuzu birbirinden ayırmak için tadına bakabiliriz (güvenli bir şekilde).
- Örnek: Farklı kokusu olan maddeleri koklayarak ayırt edebiliriz (güvenli olanları).
- Örnek: Farklı renkleri olan maddeleri rengine bakarak ayırt edebiliriz.
- ⚠️ Dikkat: Maddeleri ayırt ederken her zaman güvenliğimizi ön planda tutmalıyız. Bilmediğimiz veya tehlikeli olabilecek maddelerin tadına bakmamalı, koklamamalıyız.
