Merhaba sevgili 3. sınıf öğrencileri!

Bu ders notu, paragrafta başlık bulma konusundaki bilgilerinizi pekiştirmek ve bu tür soruları çözerken size yol göstermek için hazırlandı. Bir metnin başlığı, o metnin ne hakkında olduğunu bize kısaca anlatan en önemli ipucudur. Bu notta, bir metne en uygun başlığı nasıl seçeceğinizi, başlığın metinle ve görsellerle nasıl ilişkili olduğunu ve başlıklarla ilgili sık yapılan hataları öğreneceksiniz.

1. Başlık Nedir ve Neden Önemlidir?

• Başlık, bir metnin (şiir, hikaye, haber, bilgilendirici yazı) en üstünde yer alan, metnin içeriğini özetleyen kısa sözcük veya sözcük grubudur.
• Okuyucuya metnin ne hakkında olduğunu ilk anda bildirir.
• Metni okumaya teşvik eder.

2. En Uygun Başlığı Nasıl Buluruz?

Metni Dikkatlice Oku ve Anla

• Bir metne başlık bulmanın ilk adımı, metni baştan sona çok dikkatli bir şekilde okumaktır.
• Metinde anlatılan olayları, verilen bilgileri veya şairin duygularını iyice anlamaya çalış.

Ana Fikir ve Konuyu Belirle

• Metin en çok neyden bahsediyor? Metnin ana konusu veya vermek istediği ana mesaj nedir?
• Başlık, metnin tamamını en iyi şekilde özetlemelidir. Metnin sadece küçük bir kısmından bahseden bir başlık uygun olmaz.

💡 İpucu: Metni okuduktan sonra kendine "Bu metin bana ne anlatmak istiyor?" veya "Bu metinde en çok hangi kelime geçiyor?" diye sorabilirsin.

Anahtar Kelimeleri Bul

• Metinde sıkça tekrar eden kelimeler veya metnin ana konusunu doğrudan anlatan kelimeler "anahtar kelimeler"dir.
• Bu anahtar kelimeler, başlık için sana çok yardımcı olabilir.

Farklı Metin Türlerinde Başlık Seçimi

• Şiirlerde Başlık: Şiirin konusu, şairin duyguları veya şiirde anlatılan ana nesne/olay başlık olabilir. Şiirler genellikle duygu yüklü olduğu için başlık da bu duyguyu yansıtabilir.
• Hikayelerde Başlık: Hikayenin ana karakteri, ana olayı veya hikayenin geçtiği yer başlık olabilir. Hikayenin en önemli kısmını yansıtmalıdır.
• Bilgilendirici Metinlerde Başlık: Metnin verdiği ana bilgiyi veya öğrettiği konuyu doğrudan anlatan bir başlık seçilir.
• Haber Metinlerinde Başlık: Haberin en önemli ve dikkat çekici kısmını kısa ve öz bir şekilde ifade etmelidir.

3. Görseller ve Başlık İlişkisi

Görseli Anla

• Eğer bir metinle birlikte görsel de verildiyse, görselin metinle uyumlu olup olmadığını kontrol et.
• Görsel, metnin konusunu desteklemeli veya metinde anlatılan bir durumu göstermelidir.

⚠️ Dikkat: Bazen bir görsel verilir ve bu görsele uygun olmayan başlığı bulman istenir. Görselde ne anlatıldığını iyi anlarsan, uygun olmayan başlığı kolayca bulabilirsin.

4. Başlık Seçerken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Uygunluk

• Seçtiğin başlık, metnin tamamıyla ilgili olmalı ve metnin ana fikrini yansıtmalıdır.
• Başlık, metnin içeriğiyle çelişmemeli veya alakasız olmamalıdır.

Kısalık ve Çekicilik

• İyi bir başlık genellikle kısa ve akılda kalıcıdır.
• Okuyucunun ilgisini çekecek şekilde merak uyandırabilir.

Olumsuz Başlıklar (Metne Uymayan Başlıklar)

• Bazı sorularda "hangisi başlık olamaz?" veya "hangisi uygun değildir?" gibi ifadelerle karşılaşabilirsin.
• Bu tür sorularda, metnin ana fikriyle veya içeriğiyle hiç ilgisi olmayan seçeneği bulman gerekir.

5. Başlık Yazım Kuralları (3. Sınıf Seviyesi)

Büyük Harf Kullanımı

• Başlığın ilk kelimesinin ilk harfi her zaman büyük yazılır.
• Başlıkta yer alan diğer kelimelerden özel isimler (kişi, yer, bayram adları vb.) ve önemli kelimelerin ilk harfleri de büyük yazılır.
• Bağlaçlar (ve, ile, de vb.) ve edatlar (için, gibi vb.) genellikle küçük harfle başlar, ancak başlığın ilk kelimesiyse büyük harfle başlar.
• Bazen başlığın tüm kelimelerinin ilk harfi büyük yazılır (örneğin: "Büyük Beyaz Balina"). Bu da doğru bir kullanımdır.
• Tüm harflerin büyük yazıldığı başlıklar da olabilir (örneğin: "YAĞMURLU GÜNLER").

⚠️ Dikkat: Bir başlıkta önemli kelimelerin ilk harflerinin küçük yazılması (örneğin: "Benim sevgili menekşelerim" yerine "Benim Sevgili Menekşelerim" olmalıydı) bir yazım yanlışıdır.

Son İpuçları:

• Her zaman tüm seçenekleri dikkatlice oku. Bazen birden fazla seçenek metinle ilgili gibi görünebilir, ancak sadece biri "en uygun" başlık olacaktır.
• Emin olamadığında, her bir başlığı metnin yerine koyarak dene ve hangisinin metni en iyi temsil ettiğini düşün.
• Soruyu iyi anla: "uygun başlık", "uygun olmayan başlık", "konusu olabilir", "konusu olamaz" gibi ifadelere dikkat et.

Başarılar dilerim!