🎓 7. Sınıf Noktalama İşaretleri Test 1 - Ders Notu ve İpuçları

Merhaba sevgili 7. sınıf öğrencileri! Bu ders notu, noktalama işaretleri konusundaki bilginizi pekiştirmek ve sınavlarda karşılaşabileceğiniz sorulara daha hazırlıklı olmanızı sağlamak amacıyla hazırlandı. Bu notta, noktalama işaretlerinin temel kullanım alanlarını, sık yapılan hataları ve önemli ipuçlarını bulacaksınız. Hazırsanız, Türkçenin bu önemli ve eğlenceli konusuna birlikte dalalım!

Bu ders notu, özellikle nokta, virgül, noktalı virgül, iki nokta, soru işareti, ünlem işareti, tırnak işareti, kesme işareti, kısa çizgi ve üç nokta gibi temel noktalama işaretlerinin doğru kullanımını ve yanlış kullanıldığı durumları kapsamaktadır. Ayrıca, bazı durumlarda noktalama işareti kullanmaya gerek olmayan yerlere de dikkat çekilmiştir.

Nokta (.)

• Tamamlanmış cümlelerin sonuna konur: Anlatacaklarım bu kadar.
• Bazı kısaltmaların sonuna konur: Prof. Dr. Mah. Cad.
• Sayılarla sıra bildirmek için kullanılır: 1. sınıf, 2. sıra, III. Mehmet.
• Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları ayırmak için kullanılır: 29.10.1923.
• Dört ve dörtten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur: 1.250, 25.378.
• Matematikte çarpma işareti yerine kullanılır: 5.6=30.

⚠️ Dikkat: Saat ve dakika gösteren sayıları ayırmak için nokta değil, iki nokta (:) kullanılır. (Yanlış: 12.30, Doğru: 12:30). Ay adları yazıyla yazıldığında gün ve yıl arasına nokta konmaz (Yanlış: 28. Haziran. 1999, Doğru: 28 Haziran 1999).

Virgül (,)

• Eş görevli kelime veya kelime gruplarını ayırmak için kullanılır: Pazardan elma, armut, muz aldık.
• Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır: Geldim, gördüm, yendim.
• Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş özneyi belirtmek için kullanılır: Annem, her zaman bize destek olan en değerli varlığımızdır.
• Ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için kullanılır (başında ve sonunda): Babam, en yakın arkadaşım, bana sürpriz yaptı.
• Anlam karışıklığını önlemek için kullanılır: Genç, doktora yaklaştı. (Genç bir kişi mi, yoksa genç olan doktor mu?)
• Hitaplardan sonra konur: Sevgili Öğrenciler, Kıymetli Misafirler,
• Tırnak içine alınmamış alıntı cümlelerinden sonra konur: Yarın gelirim, dedi.
• Kabul, ret, teşvik bildiren kelimelerden sonra konur: Evet, bu konuyu anladım. Hayır, katılmıyorum.

💡 İpucu: Virgülün çok fazla kullanım alanı olduğu için, nerede kullanılmaması gerektiğini bilmek de önemlidir.

Noktalı Virgül (;)

• Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için kullanılır: Erkek çocuklara Ali, Can, Emre; kız çocuklara Ayşe, Elif, Zeynep adları verildi. (Burada erkek ve kız isim grupları ayrılıyor.)
• Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır: Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak, kahkahalar atmak istiyorum.

İki Nokta (:)

• Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur: Milli Edebiyat Dönemi'nin önemli sanatçıları şunlardır: Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul.
• Kendisiyle ilgili açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur: Bu kararın tek bir nedeni vardı: Toplumun refahını sağlamak.
• Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur: Babam: "Ya bu deveyi güdersin, ya bu diyardan gidersin." derdi.
• Saat ve dakika gösteren sayıları ayırmak için kullanılır: Toplantı 10:45'te başlayacak.

Soru İşareti (?)

• Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur: Bu konuyu anladın mı? Nereye gidiyorsun?
• Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır: Yunus Emre (1238?-1320), Türk şiirinin önemli isimlerindendir.

Ünlem İşareti (!)

• Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ibarelerin sonuna konur: Yaşasın! Sınavı kazandım! Eyvah, geç kaldım!
• Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur: Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz'dir, ileri!
• Alay, küçümseme bildiren sözlerden sonra parantez içinde kullanılır: Çok zeki (!) olduğunu söylüyor.

Tırnak İşareti (" ")

• Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır: Öğretmenimiz "Çok çalışmalısınız." dedi.
• Özel olarak vurgulanmak istenen sözler tırnak içine alınır: Bu konuda "empati" çok önemlidir.
• Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adları ile bölüm başlıkları tırnak içine alınır: Yahya Kemal'in "Sessiz Gemi" şiirini okudum.

Kesme İşareti (')

• Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme eklerini ayırmak için kullanılır: Türkiye'nin başkenti Ankara'dır. Mehmet'e, Ayşe'nin.
• Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır: TDK'nin, TBMM'ye.
• Sayıya getirilen ekleri ayırmak için kullanılır: 1999'da, 1.'si.
• Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için kullanılır: 24 Nisan'da kutlama yapılacak.
• Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için kullanılır: A'dan Z'ye her şeyi anlattı.

⚠️ Dikkat: Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz (Yanlış: Türk Dil Kurumu'na, Doğru: Türk Dil Kurumuna). Özel adlara getirilen yapım ekleri ve ondan sonra gelen diğer ekler kesme işaretiyle ayrılmaz (Yanlış: Türk'çe, Doğru: Türkçe; Yanlış: Bursalı'ya, Doğru: Bursalıya).

Kısa Çizgi (-)

• Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur: oku-
  mak.
• Ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için kullanılır (başında ve sonunda): Bu konu -çok önemli bir konu- iyi anlaşılmalı.
• Kelimelerin köklerini, eklerini ayırmak için kullanılır: gör-mek, -lik.
• Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır: gel-, başla-.
• Sayılar arasında "ile, ve, ...-den ...-e" anlamlarını vermek için kullanılır: 1990-2000 yılları, Türkçe-İngilizce sözlük.

Üç Nokta (...)

• Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur: Karşımda uzanan masmavi deniz...
• Kaba sayıldığı için veya başka bir sebepten dolayı açıklanmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur: O sırada ... Bey geldi.
• Alıntılarda başta, ortada veya sonda atlanılan yerleri belirtmek için kullanılır: "...derken, bir ses duyuldu..."

Noktalama İşareti Kullanılmaması Gereken Yerler

• Tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz: Hem çalışıyor hem okuyor. Ne şiş yansın ne kebap. Ya bu deveyi güdersin ya bu diyardan gidersin.
• "-inc", "-ip", "-erek", "-meden" gibi zarf-fiil eklerinden sonra genellikle virgül konmaz: Eve gelip yemeğini yedi. (Ancak, birden fazla zarf-fiil arka arkaya gelirse veya anlam karışıklığını önlemek için kullanılabilir.)
• Şart ekinden (-se, -sa) sonra virgül konmaz: Gelirse haber veririm.
• Metin içinde "ve, veya, yahut, ya da" bağlaçlarından önce ve sonra virgül konmaz.
• Metin içinde "de" bağlacından sonra virgül konmaz.

💡 İpucu: Noktalama işaretleri, yazılı anlatımda anlamı netleştirmek, vurguyu doğru yapmak ve okumayı kolaylaştırmak için çok önemlidir. Her bir işaretin kendine özgü bir görevi olduğunu unutmayın.

Bu ders notunu dikkatlice okuyarak ve örnekleri inceleyerek noktalama işaretleri konusundaki bilginizi sağlamlaştırabilirsiniz. Bol pratik yaparak ve bol bol okuyarak bu konuyu tam anlamıyla kavrayacağınıza eminim. Başarılar dilerim!