Merhaba sevgili 7. sınıf öğrencileri!

Bu ders notu, "7. Sınıf Yazım Kuralları Test 2" testindeki soruları analiz ederek sizler için hazırlandı. Amacımız, yazım kuralları konusunda sıkça karşılaşılan hataları ve önemli noktaları bir araya getirerek sınavlarınıza daha iyi hazırlanmanızı sağlamak. Bu notlar, özellikle büyük harflerin kullanımı, de/da ve ki'nin yazımı, birleşik kelimeler, sayıların ve tarihlerin yazımı gibi temel konuları kapsamaktadır. Haydi, yazım kurallarının inceliklerini birlikte keşfedelim!

1. Büyük Harflerin Kullanımı

• Cümle Başları ve Özel Adlar: Her cümlenin ilk kelimesi büyük harfle başlar. Kişi adları, soyadları, takma adlar, unvanlar, lakaplar, hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle yazılır.
  • Örnek: Doktor Levent Bey, Fırat Üniversitesi, Yunus Emre.
• Yer Adları: Kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt, mahalle, cadde, sokak, meydan, dağ, deniz, nehir, göl gibi yer adları büyük harfle başlar.
  • Örnek: İstanbul, Ankara, Batı Ege, Topkapı Sarayı, Atatürk Konferans Salonu.

  ⚠️ Dikkat: İl, ilçe, köy, belde gibi sözcükler özel ada dâhil değildir ve küçük harfle başlar. "Ankara ili" gibi.

• Yön Adları: Yön adları (doğu, batı, kuzey, güney) özel adın önüne geldiğinde veya özel adın bir parçası olduğunda büyük harfle başlar. Özel addan sonra geldiğinde veya tek başına kullanıldığında küçük harfle yazılır.
  • Örnek: Batı Ege, Anadolu'nun doğusu.
• Tarihi Olay, Dönem ve Çağ Adları: Özel ad olarak kullanılan tarihi olay, dönem ve çağ adları büyük harfle başlar.
  • Örnek: Kurtuluş Savaşı.
• Kurum, Kuruluş ve Eser Adları: Kurum, kuruluş, dernek, vakıf, okul, müze, saray, köşk, anıt, yapı adlarının her kelimesi büyük harfle başlar. Kitap, dergi, gazete, sanat eseri adları da büyük harfle başlar.
  • Örnek: Şehitler Abidesi Harp Müzesi, Etnografya Müzesi, Kelile ve Dimne.
• Millet, Dil, Din Adları: Millet, dil, din ve mezhep adları büyük harfle başlar.
  • Örnek: Türkçe.

  💡 İpucu: Özel adlara gelen yapım ekleri ve ondan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılmaz. "Türkçe'nin" değil, "Türkçenin" olmalı.

• Tür Adları: Özel adla kurulan ve bir türü, cinsi belirten kelimelerden sadece özel ad kısmı büyük harfle başlar.
  • Örnek: Adana kebabı.

2. "de / da" Bağlacı ve Eki

• Bağlaç Olan "de / da": Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmuyorsa bağlaçtır ve ayrı yazılır. "Dahi, bile" anlamı katar. "te / ta" şekli yoktur.
  • Örnek: Metin de gelecek. Sen de her şeyi bana anlatabilirsin. Ben de okuyordum.
• Ek Olan "-de / -da": Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozuluyorsa ektir ve bitişik yazılır. Bulunma durumu bildirir. "-te / -ta" şekli de vardır.
  • Örnek: Ankara'da bir otelde yerleştik. Üniversitede okuyordum.

💡 İpucu: "de/da"yı cümleden çıkararak kontrol etmek en kolay yöntemdir.

3. "ki" Bağlacı ve Eki

• Bağlaç Olan "ki": Ayrı yazılır ve cümleden çıkarıldığında anlam bozulmaz veya çok az değişir. Genellikle iki cümleyi birbirine bağlar.
  • Örnek: Anladım ki biraz daha çalışmam gerek.
• Ek Olan "-ki": Bitişik yazılır. İki türü vardır:
  • Sıfat Yapan "-ki": Bir ismin önüne gelerek onu niteleyen sıfat yapar. (Hangi?) sorusuna cevap verir.
    • Örnek: Bahçedeki yaşlı ağaç, içimdeki duygular.
  • İlgi Zamiri Olan "-ki": Bir ismin yerini tutar.
    • Örnek: Benim kalemim kayboldu, seninki nerede? (senin kalemin anlamında)

💡 İpucu: "ki"nin yanına "-ler" ekini getirin. Anlamlı oluyorsa bitişik, anlamsız oluyorsa ayrı yazılır. (Anladımkiler - anlamsız, ayrı. Bahçedekiler - anlamlı, bitişik.)

4. Birleşik Kelimelerin Yazımı

Birleşik kelimeler, belirli kurallara göre bitişik veya ayrı yazılır.

• Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler:
  • Ses düşmesi, ses türemesi veya ses değişimi olanlar: kayıp olmak > kaybolmak, sabır etmek > sabretmek.
  • Anlamca kaynaşmış, kalıplaşmış kelimeler: birdenbire, gitgide, nedense, vatansever, hiçbir, birçoğu.
  • Üst, alt, üzeri kelimeleriyle kurulanlar: olağanüstü.
  • Renk adlarıyla kurulan bitki, hayvan, hastalık adları: köpekbalığı.
• Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler:
  • Anlam kayması olmayan birleşik fiiller: anlam verememek.
  • İkilemeler: ufak tefek, iç içe, her biri, pek çoğu, hiç kimse.
  • "ya da" bağlacı.
  • Kalıplaşmış ifadeler: hoşça kal.

5. Sayıların Yazımı

• Sayılar genellikle yazıyla yazılır. Ancak para, ölçü, istatistikî verilerde rakam kullanılır.
  • Örnek: yetmiş sekiz, yirmi beş.
• Üleştirme sayıları (paylaştırma) rakamla değil, yazıyla yazılır.
  • Örnek: üçer (3'er değil).
• Sıra sayıları rakamla yazıldığında yanına nokta konur veya kesme işaretiyle ek getirilir.
  • Örnek: 3. kişi, ikincilikle.
• Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır.
  • Örnek: yetmiş sekiz.

6. Kısaltmaların Yazımı ve Ekler

• Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen ekler, kısaltmanın okunuşuna göre ve kesme işaretiyle ayrılır.
  • Örnek: TDK'nin, MOBESE'den.
• Noktalı kısaltmalara (örn: Alm., Dr.) gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz ve kelimenin açılımına göre gelir.
  • Örnek: Almancadan (Alm.dan değil).
• Harflere gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır.
  • Örnek: a'dan z'ye.

7. Tarihlerin Yazımı

• Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar.
  • Örnek: 23 Haziran 1990'da, 22 Ocak Pazartesi, Mayıs'ın 6'sında, 28 Ekim'de, 24 Eylül'de.
• Belirli bir tarih bildirmeyen ay ve gün adları küçük harfle başlar.
  • Örnek: ağustos ayı, haziran ayında, eylül ayında.
• Tarihlere gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır ve ünsüz benzeşmesine uyar.
  • Örnek: 2003'te, 17 Aralık'a.

8. Saatlerin Yazımı

• Saat ve dakika arasına tek nokta (.) konur. İki nokta (:) kullanılmaz.
  • Örnek: 14.30'da (14:30'da değil).
• Saatlere gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır ve okunuşuna göre ünsüz benzeşmesine uyar.
  • Örnek: Saat yirmide (20.00'de).

9. Diğer Sık Yapılan Yazım Hataları

• Ünlü Daralması: "y" sesi etkisiyle daralma olmaması gereken yerlerde daralma yapılmamalıdır.
  • Örnek: "söyliyecek" yerine "söyleyecek", "olmıyan" yerine "olmayan", "anlıyamadım" yerine "anlayamadım".
• Ünlü Düşmesi: Bazı kelimelerde ünlü düşmesi olur veya olmaması gerekir.
  • Örnek: "yanlızca" yerine "yalnızca".
• Yabancı Kökenli Kelimeler: Türkçeye yerleşmiş yabancı kökenli kelimelerin doğru yazılışlarına dikkat edilmelidir.
  • Örnek: "antrenman", "orijinal", "sürpriz".
• Noktalama İşaretleri: Virgül, soru işareti gibi noktalama işaretlerinin doğru yerlerde kullanılmasına özen gösterilmelidir.
  • Örnek: Cümle içinde eş görevli kelimeler arasına virgül, soru anlamı taşıyan cümlelerin sonuna soru işareti konur.

Sevgili öğrenciler, bu ders notları yazım kurallarını tekrar etmeniz için harika bir kaynak. Bol bol pratik yaparak ve okuyarak bu kuralları pekiştirebilirsiniz. Unutmayın, doğru yazım hem derslerinizde hem de günlük hayatınızda size büyük avantaj sağlayacaktır. Başarılar dilerim!