Kimyasal Tepkimelerde Hesaplamalar 10. Sınıf Kimya

Kimyasal Tepkimelerde Hesaplamalar

TEPKİME DENKLENİ İLE İLGİLİ MİKTAR HESAPLAMALARI

Tepkime denklemleri ile hesaplama yapabilmek için maddelerin katsayılarının iyi yorumlanması gerekir. Örneğin,

ARTANLI TEPKİME HESAPLAMALARI

Tepkimeye giren maddelerden ikisinin de miktarına ilişkin bilgi verilmişse, tam verimli tepkimede iki olasılık vardır.

I. Artan madde yoktur.

II. Maddelerden biri veya birkaçı artar.

Artık madde problemlerinde tam verim sözcüğü çok sık kullanılır. Tam verim demek (96100 verim demek) tepkimeye giren maddelerden en az biri tamamen bitecek demektir. İkisi de tükenirse yine tam verim söz konusudur.

Tamamen tükenen maddeye de sınırlayan madde denir.

EŞİT MOL — EŞİT HACİM PROBLEMLERİ

Gazlar için aynı koşullarda hacim ile mol sayısı doğru orantılıdır. Eşit mol ya da hacimli soru tiplerinde tepkimeye giren maddelerin katsayısı büyük olan sınırlayan maddedir.

EŞİT KÜTLE PROBLEMLERİ

Başlangıçta eşit kütle alındığında, hangi maddeden daha çok kütlede madde gerekiyorsa her iki madde için de o kadar kütle ile başlanırsa işlem pratikliği sağlar.

SAF OLMAYAN MADDE PROBLEMLERİ

Saf olmayan maddenin anlamı içinde taş, toprak ya da tepkime vermeyen bir başka yabancı madde ile karışık halde bulunan maddelerdir.

Saf olmayan maddeler başka bir madde ile tepkimeye girdiklerinde sadece saf olan kısımları tepkimeye girer.
Bir maddenin örnekteki arılığı (saflığı) % ile ifade edilir.

Örneğin, %90 saflıkta kireçtaşı demek, her 100 gram örnekte 90 gram kireçtaşı (CaCO₃), 10 gram yabancı madde (safsızlık) vardır, anlamındadır.

MOL KÜTLESİ BULMA / FORMÜL BULMA

Bu tür problemlerde, kütlenin korunumu yasası ile kütle— mol ilişkisi kullanılarak tepkimede yer alan bir ya da fazla maddenin atom kütlesi veya formülü bulunabilir.

KARIŞIM PROBLEMLERİ

Karışım problemlerinde iki farklı durum olabilir:

1) Karışımdaki maddelerin hepsi tepkimeye giriyorsa, her maddenin tepkimesi ayrı ayrı yazılıp denkleştirilir. Buna göre denklemler kuru-
lup, çözüm yapılır.

2) Karışımdaki maddelerden sadece biri tepkimeye giriyorsa, sadece o maddenin tepkime denklemi yazılır ve çözüm yapılır.