Çevre ve Toplum 9.Sınıf Coğrafya

DOĞAL ÇEVREDEN YARARLANMA 

Doğa insansız yaşar ancak insan doğa olmadan yaşayamaz. İnsanlar daha iyi yaşama isteğiyle yapmış oldukları bütün etkinliklerde bazen doğrudan bazen ise dolaylı olarak yaşadıkları doğal çevreden yararlanırlar. Çevre, doğal ve beşeri olmak üzere ikiye ayrılır.

Litosferden; toprağı işleme, ulaşım, yer altı kaynağı çıkarma ve taşların farklı amaçlarla kullanımı olarak farklı şekillerde yararlanılır.

Atmosferden; solunum, ulaşım, güneş ışığı, rüzgâr vb. gibi şekillerde yararlanılır.

Hidrosferden; içme ve kullanma suyu, spor, enerji elde etme, ulaşım, dinlenme gibi çeşitli amaçlarla yararlanılır.

Biyosferden; Besin olarak hayvanlardan ve bitkilerden, güç kaynağı olarak hayvanlardan, ilaç ve kâğıt başta olmak üzere ham madde olarak bitkilerden yararlanılır.

İnsanlar kendi ihtiyaçları doğrultusunda doğal çevreye bina, yol, köprü gibi birtakım unsurlar eklerler. Bunlar çevre içinde beşeri çevreyi oluşturur.

DOĞANIN İNSANI YÖNLENDİRMESİ

İnsanlar beşeri etkinliklerini gerçekleştirirken tamamen kendi istekleri doğrultusunda hareket edemezler. İnsanlar istedikleri kadar sermaye ve teknolojik birikime sahip olsun, yapacakları etkinliklerde bazen doğal çevrenin koşullarına göre hareket etmek zorunda kalırlar. Bazen ise doğal koşulları teknolojik güçle zorlayarak bu etkinlikler gerçekleştirilir. Bu durumu şu örneklerle açıklayabiliriz:

* Eğim derecesi fazla olan yamaçlarda tarımsal etkinlik yapabilmek için yamacın teraslandırılması veya bunun yerine hayvancılık etkinliklerinin yapılması

* Yaz turizminin tropikal ve orta kuşak ülkelerinde gerçekleştirilebilmesi

* Kış turizminin yeterli kar yağışının gerçekleştiği dağlık alanlarda yapılabilmesi

* Dağlık bölgelerde ulaşımın viyadük ve tünellerle sağlanabilmesi

* Denizleri, boğazları ve vadileri aşmak için köprü ve viyadükler inşa edilmesi

* Toprak, su ve iklim koşullarının olumsuzluğuna rağmen yapay topraklar üretip kültür bitkisi tohumu elde edilmesi

İNSANIN DOĞAYI DEĞİŞTİRMESİ

İnsanlar beşeri etkinliklerini gerçekleştirirken teknolojik güçleri oranında doğayı değiştirirler. İnsanların yaptıkları bu değişikliklerin bir kısmı yararlıdır. Bunlara en iyi örnekleri Süveyş ve Panama kanalları oluşturur. Ayrıca tüp geçitler, tüneller, sulama kanalları ve sulama kemerleri doğal ortama zararı nispeten daha az olan değişikliklerdir.

Ancak yapılan bazı değişiklikler doğaya ciddi zararlar verebilmektedir. Bunlar içinde en çarpıcı örnek Aral Gölü’dür. Gölü besleyen akarsuların önemli bir kısmının tarım arazilerine yönlendirilmesi sonucu, dünyanın dördüncü büyük gölü olan Aral Gölü büyük ölçüde kurumuştur.

Yapılan bazı değişiklikler ise hem yararlı hem de zararlı olarak karşımıza çıkmaktadır. Sahil kentlerinde denizlerin taş ve molozla doldurularak buraların betonarme hâle getirilmesi her ne kadar olumsuz olsa da bu alanların bir kısmının yeşil alan ve dinlenme alanı olarak kullanılması insanlara geçici olarak yarar sağlamaktadır. Benzer şekilde topraklarının bir kısmı sular altında kalan Hollanda’da yapılan polderler de bu kapsamda değerlendirilebilir.

İnsanların doğada yapmış oldukları değişimlerin yarattığı olumsuz etkilerin bir kısmını doğa kendiliğinden tamir edebilmektedir. Ancak yanlış ve aşırı avlanma, aşırı otlatma, ormanların tamamen tahrip edilmesi gibi unsurlar sonucunda geri dönüşü olmayan sonuçlar doğmaktadır.

İNSANLARIN DOĞAL ÇEVREYİ KULLANMA BİÇİMLERİ

Maltepe Sahil Parkı

İstanbul Maltepe Sahil yolunda denizdeki 1 milyon 200 bin metrekarelik alana dolguyla yapımı süren şehir parkının inşaatı büyük ölçüde tamamlandı.

Dünyanın en büyük şehir parkı olması beklenen projede tamamlanan bölümler ise halkın kullanımına açıldı.

Büyük bir miting ve konser alanının bulunduğu projede futbol, basketbol, voleybol sahaları, Uluslararası tenis karşılaşmalarının yapılacağı bir sahanında bulunduğu 5 adet tenis kortu, Türkiye’nin en büyük kaykay ve akrobatik bisiklet platformları, 7,5 kilometre uzunluğunda bir bisiklet parkuru, yürüyüş parkurları, yüzme ve fitness kulübü, yelken sporlarının yapılacağı bir merkez, çocuk oyun alanları, helikopter pistleri, uzaktan kumandalı araçların kullanılacağı pistler ve lokantalar bulunuyor.