Bir pusula mıknatısının bir kuzey bir de güney kutbu vardır demek yerine bir kuzeyi gösteren bir de güneyi gösteren kutbu vardır demek daha doğrudur. Bir mıknatısın kuzey kutbu, Dünya’nın coğrafik kuzey kutbuna yani güney manyetik kutbuna doğru çekilir. Bundan Dünya’nın kuzey manyetik kutbunun güney coğrafik kutbunun yakınına yerleşmiş olduğu sonucu çıkarılabilir.
Yerin manyetik alanı, şekilde gösterildiği gibi bir mıknatısın manyetik alanına benzemektedir. Yatay ve düşey eksenler et- rafında dönebilecek biçimde asılan bir pusula iğnesi ekvatora yakın yerlerde yeryüzüne paraleldir. Kuzeye doğru gidildikçe iğnesinin kuzey kutbu Dünya yüzeyini gösterecek şekilde döner.
Kanada’da Hudson körfezinin hemen kuzeyindeki bir noktada, pusula iğnesinin kuzey kutbu tam aşağıya doğru yönelir. İlk kez 1832 de bulunan bu yer Dünya’nın güney manyetik kutbunun bulunduğu konum olarak düşünülmüştür. Bu yer, Dünya’nın coğrafik kuzey kutbundan yaklaşık 1300 mil uzakta olup tam konumu zamanla çok az değişmektedir. Dünya’nın kuzey manyetik kutbu, güney coğrafik kutbundan 1200 mil uzaktadır. Bu nedenle bir pusula iğnesinin kuzeyi gösterdiği yaklaşık olarak doğrudur.
Coğrafik kuzey kutup olarak tanımlanan gerçek kuzey ile pusulanın gösterdiği kuzey arasındaki farka manyetik sapma denir. Manyetik sapma, Dünya üzerinde noktadan noktaya göre değişir. Örneğin Fl0rida’dan Büyük Göllere (Great Lakes) kadar uzanan hat boyunca bir pusula gerçek kuzeyi gösterir, Waşington’da ise gerçek kuzeyin 25° doğusuna yönelir.
Dünya’nın manyetik alan deseni, Dünya’nın derinliklerindeki bir çubuk mıknatısın oluşturabileceği alan desenine benziyorsa da Dünya’nın alan kaynağını, büyük kütleli ve sürekli olarak mıknatıslanmış maddeler değildir. Dünya’nın yüzeyinin altındaki derin tabakalarda büyük miktarda demir filizi vardır. Ancak Dünya’nın çekirdeğindeki yüksek sıcaklık demirin sürekli bir mıknatıs olmasını engeller.
Bilim adamları, Dünya’nın manyetik alanın gerçek kaynağının, merkezindeki yük taşıyan konveksiyon akımları olduğunu sanmaktadır. İçteki sıvıda dönen iyonlar ve elektronlar, bir tel ilmekteki akımın bir manyetik alan oluşturması gibi bir manyetik alan oluşturabilirler.
Bir gezegenin manyetik alan şiddetinin, gezegenin dönme hızına bağlı olduğunu belirten kuvvetli deliller vardır. Örneğin Jupiter, Dünya’dan daha hızlı döner ve son zaman uzay araştırmaları ile Jupiter’in manyetik alanının Dünya’nınkinden daha büyük olduğu saptanmıştır. Venüs, Dünya’dan daha yavaş döner ve manyetik alanının Dünya’nınkinden daha zayıf olduğu bulunmuştur. Dünya’nın manyetizmasıyla ilgili çalışmalar devam etmektedir.
Dünya’nın manyetik alanı ile ilgili ilginç bir tespitte son bir milyon yıl içinde manyetik alanın bir çok kez yön değiştirmesidir. Bunun için gerekli kanıtı içinde demir içeren bir taş (bazalt) vermektedir. Bazalt, okyanus tabanındaki volkanik fışkırmalarla ortaya çıkar. Lavlar soğurken o katılaşır ve Dünyanın manyetik alanının bir resmini korur. Taşların yaşları belirlenerek manyetik alanın yön değiştirme periyodu bulunur.
