Dalgalar
- Dalga, esnek ortamdaki taneciklerin sırayla titreşmesidir. Örneğin bir taş suya düştüğünde, düştüğü yerdeki tanecikler yukarı aşağı hareket ederek titreşmeye başlar. Böylece enerji, dalga hareketi ile bir noktadan başka bir noktaya taşınır.
- Öyleyse dalga hareketi, enerjinin titreşim ile bir noktadan başka bir noktaya iletilmesidir.
- Dalga hareketinde tanecikler titreşirler ama bir noktadan başka noktaya iletilen tanecikler değil dalgadır.
- Ok yönünde ilerleyen şekildeki dalganın bir süre sonraki hâli kesikli çizgilerle çizilmiştir. X, Y, Z noktalarının titreşim yönleri sırasıyla yukarı, aşağı ve yukarıdır.
- Taneciklerin hareket yönü ile dalganın yayılma yönü birbirine dik olan dalgalara enine dalgalar denir. Taneciklerin hareket yönü ile dalganın yayılma yönü birbirine paralel olan dalgalara ise boyuna dalgalar denir.
Dalgalar, yayılma biçimine göre enine ve boyuna dalgalar olarak sınıflandırılabildiği gibi taşıdığı enerjiye göre mekanik dalgalar ve elektromanyetik dalgalar olarak sınıflandırılır. Mekanik dalgalar enerjiyi moleküllerin titreşimiyle taşıyan dalgalardır. Mekanik dalgalar boşlukta yayılamazlar. İp ve yay dalgaları, deprem dalgaları, ses dalgaları, su dalgaları mekanik dalgadır. Elektromanyetik dalgalar ise enerjiyi elektrik alan ve manyetik alanların titreşimiyle taşır. Işık dalgaları elektromanyetik dalgalardır.
Genlik
- Dalgalar tepelerden ve çukurlardan oluşur. Bir dalga tepesinin denge konumuna uzaklığına genlik denir. Genliği büyük olan dalganın taşıdığı enerji de büyük olur.
Atma
Üretilen bir dalga ya da dalga parçasına atma denir. x uzunluğuna atmanın genişliği, y uzunluğuna atmanın genliği denir.
Periyodik Dalgalar
- Bir dalga kaynağı tarafından eşit sürelerde oluşturulan dalgalara periyodik dalgalar, kaynağın bir dalga üretmesi için geçen zamana da periyot denir. Periyot T ile gösterilir.
- Periyodik dalgalar üreten kaynağın 1 saniyede ürettiği dalga sayısına frekans denir. Frekans f ile gösterilir.
f=1/T
Dalga Boyu (λ)
- Bir dalga, bir çukur ve bir tepeden oluşur. Periyodik dalgalarda dalga boyu iki tepe ya da iki çukur arasındaki uzaklığa eşittir. Dalga boyu λ ile gösterilir.
Dalgaların Hızı (v)
Dalganın hızı, dalganın birim zamanda aldığı yoldur. Dalgalarda hız,
- Dalgaların hızı dalganın yayıldığı ortama bağlıdır. Dalgaların frekans, periyot, genlik gibi değişkenleri ise kaynağa bağlıdır. Dalga boyu, λ= v.f ifadesine göre hem yayılma hızına hem frekansa bağlıdır. Bu nedenle dalga boyu hem ortama hem de kaynağa bağlı olarak değişirken hız yalnızca ortama bağlı olarak değişir.
Çözümlü Sorular
3. Ünite: Dalgalar
cok saolun hocam