Alternatif Akım
Jeneratör gibi kutupları sürekli değişen akım kaynakları ile elde edilen akım alternatif akım (AC – Alternating Current) olarak adlandırılır. Alternatif akım, genliği ve yönü periyodik olarak değişen akımdır.
Alternatif Akımın Elde Edişi
İletken bir tel çerçeve, düzgün manyetik alan içerisinde OO’ ekseni çevresinde döndürülürse, değişen manyetik akı, periyodik olarak değişen bir indüksiyon emk’sinin oluşmasına neden olur.
Bir alternatif akım kaynağının emk’sinin anlık değerleri,
olur.
Frekans
Alternatif akımın frekansı, akımın elde edilmesi sırasında tel halkanın 1 s’deki dönme sayısıdır. Frekans aynı zamanda alternatif akımın 1 s de aynı değişimleri tekrarlama sayısıdır. Birimi Hertz (Hz)’dir. Türkiye’de alternatif akımın frekansı 50 Hz’dir.
Etkin Değer
Alternatif akımın etkin değeri, doğru akıma karşılık gelen değeridir.
Alternatif akımın ve gerilimin etkin değerleri,
ile hesaplanır. Türkiye’de kullanılan alternatif akıma ait gerilimin etkin değeri 220 Volt tur.
Alternatif Akımın Etkileri
Isı Etkisi
Üzerinden elektrik akımı geçen bir direnç teli ısınır. Bir devrede direnç üzerinde birim zamanda harcanan ortalama güç,
ile hesaplanır.
Devre Elemanlarının Alternatif Akıma Karşı Davranışları
Direnç
Bir alternatif akım kaynağına bağlanan direnç, doğru akıma karşı gösterdiği davranışı alternatif akıma karşı da gösterir.
Bir alternatif akım devresinin akıma gösterdiği dirence empedans denir. Devrenin empedansı, Z = R’dir.
Bobin
Bobin alternatif akım kaynağına M0bağlandığında özindüksiyon nedeniyle akımın şiddetindeki değişimler sürekli gecikir. Bunun sonucunda gerilim maksimuma ulaştıktan bir süre sonra akım maksimum değerine ulaşır.
Bobin, doğru akıma karşı bir direnç oluşturmaz, ancak alternatif akım kaynağına bağlandığında akıma karşı bir direnç oluşturur. Bobinin alternatif akıma gösterdiği bu direnç indüktif reaktans olarak adlandırılır. XL ile gösterilen indüktif reaktans,
ile hesaplanır.
Sığaç
Yüksüz bir sığaç, bir doğru akım kaynağına bağlandığında sığaç yükleninceye kadar devrede akım oluşur. Yüklendikten sonra devreden akım geçmez.
Alternatif akımın çift yı akım olması nedeniyle alternatif akım kaynağına bağlanan sığacın kutupları sürekli değişir. Bu nedenle sığaç periyodik
olarak sürekli dolup boşalırken devrede periyodik olarak değişen bir akım vardır.
Sığaç, alternatif akım kaynağına bağlandığında akıma karşı bir direnç oluşturur. Sığacın alternatif akıma karşı oluşturduğu direnç kapasitif reaktans olarak adlandırılır. Xc ile gösterilir.
Kapasitif reaktans,
ile bulunur. Burada C, sığacın sığasıdır.